Change Araç Davası (Çenç) 2025

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 204. maddesinde düzenlenen resmi belgede sahtecilik suçu kapsamında değerlendirilen bu dava türü, hasarlı, hurdaya ayrılmış veya çalıntı araçların motor ve şasi numaralarının değiştirilerek (change/çenç) yasal piyasaya sürülmesiyle ilgili dolandırıcılık ve tazminat uyuşmazlıklarını kapsar. Bu işlem, aracın kimlik bilgilerinin sahte hale getirilmesiyle alıcıları mağdur eder ve hem cezai hem de hukuki yaptırımlara yol açar. Son yıllarda ikinci el araç piyasasındaki hareketlilik ile birlikte change araç satışları da artmıştır. Change araç davaları ise mağdurların hak arama yollarında kritik önem taşır.

Change Araç Nedir?

Çalıntı, hasarlı veya hurdaya ayrılmış bir aracın, şasi ve motor numaralarının bir başka araçtan alınarak değiştirilmesi ile yasal kimlik kazandırılmış araç, change araç olarak adlandırılır. Bu durum, TCK Madde 204 kapsamında resmi belgede sahtecilik suçunu oluşturur ve aracın resmi sicildeki kimlik bilgilerinin manipüle edilmesiyle gerçekleştirilir. Örneğin, bir hurda aracın şasi numarası, sağlam bir aracın şasi numarasıyla değiştirilerek araç piyasaya sürülür. Alıcı ise aracın çalıntı veya hasarlı olduğunu bilmeden satın alır. Bu durum, araçların tescil ve muayene süreçlerindeki denetim eksiklikleri ile ilişkilendirilir.

Yargıtay 15. Ceza Dairesi’nin 2023/1522 E., 2024/88 K. sayılı kararında, change aracın resmi belgede sahtecilik suçu oluşturduğu ve motor/şasi numaralarının aracın kimliği niteliğinde olduğu vurgulanmıştır. Change araçlar, genellikle ikinci el satışlarda tespit edilir ve bu araçlara kolluk kuvvetleri tarafından el konulur.

Change Araç Davaları Nelerdir?

Change araç davaları, cezai davalar, hukuki davalar, tam yargı ve müsadere davaları olmak üzere dörde ayrılır. Cezai davalar, TCK Madde 204’te düzenlenen resmi belgede sahtecilik suçu ve Madde 157’de düzenlenen dolandırıcılık suçu kapsamında açılır. Bu davaların amacı, satıcı veya aracıların sahtecilik ve dolandırıcılık suçlarından yargılanmasını sağlamaktır.

Hukuki davalar ise Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 219’da düzenlenen ayıplı mal satışı uyarınca açılan tazminat davalarıdır. Bu davalar, mağdurun, satıcıya, notere, eksperi veya idareye karşı dava açmasıyla görülür.

Tam yargı davaları olarak ifade edilen change davaları ise 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) Madde 12 kapsamında açılır. Bu davalarda mağdur, idarenin tescil hatası nedeniyle tazminat talep eder. Müsadere davaları ise araca el konulduğunda, mülkiyetin devlete geçirilmesi amacıyla açılır.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2015/20047 E., 2017/6091 K. sayılı kararında, change araç davalarının hem cezai hem hukuki unsurları içerdiği ve mağdurun birden fazla dava açabileceği belirtilmiştir.

Change Araç Satışlarında Sorumluluk

Change araç satışlarında sorumluluk, satıcı, noter, ekspertiz firması ve idare arasında paylaşılır. Bunları şu şekilde açıklamak mümkündür:

• Satıcı, TBK Madde 219’a göre ayıplı mal satışı nedeniyle kusursuz sorumluluk taşır. Mağdur, bedel iadesi veya tazminat talep edebilir.
• Noterin TBK Madde 112 kapsamında, satış sözleşmesi sırasında numaraları kontrol etmemesi halinde, hizmet kusuru nedeniyle tazminat yükümlülüğü vardır.
• Ekspertiz firması, düzenlenen ekspertiz raporu hatalıysa, sözleşmeye aykırılık nedeniyle sorumlu tutulur.
• İdareye, İYUK Madde 12’ye göre trafiği tescil işlemlerindeki hata nedeniyle tam yargı davası açılabilir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2014/7921 E., 2014/15577 K. sayılı kararında, noterin özen yükümlülüğünün noterlik hizmetinin gereği olduğu ve change araç satışında noter sorumluluğunun bulunduğu hükme bağlanmıştır.

Change Araç Tazminat Davası

Change araç tazminat davası, mağdurun araç bedeli, ekspertiz ücreti gibi maddi ve manevi zararlarının giderilmesi amacıyla açılır. TBK Madde 219 ve İYUK Madde 12 kapsamında düzenlenen bu dava, satıcıya karşı tüketici mahkemesinde veya idareye karşı idare mahkemesinde açılmalıdır. TBK Madde 231’e göre davanın ayıbın öğrenilmesinden itibaren 2 yıl içinde açılması gerekir. Söz konusu davalarda genel zamanaşımı ise 10 yıldır. Mağdur, açacağı davada araç bedelinin iadesi, faiz ve manevi tazminat talep edebilir. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2017/6091 K. sayılı kararında, change araç satışında satıcının kusursuz sorumluluğunun bulunduğu ve tazminatın araç bedeli üzerinden hesaplanacağı belirtilmiştir.

Change Araç Tespiti

Şasi ve motor numaralarının orijinalliğinin incelenmesi ile kolayca yapılabilen change araç tespiti için araç ekspertizi veya TÜVTÜRK muayene istasyonları kullanılabilir. Tespit sürecinde numara kazınması, kaynak izleri veya VIN kod uyumsuzluğu gibi belirtiler aranır. Change araç, kolluk kuvvetleri veya bilirkişi raporuyla tespit edilir. Yargıtay 15. Ceza Dairesi’nin 2016/693 E., 2016/3846 K. sayılı kararında da change tespiti için bilirkişi incelemesinin zorunlu olduğu vurgulanmıştır.

Change Araç Suçu ve Cezası

Change araç suçu, TCK Madde 204 resmi belgede sahtecilik ve TCK Madde 157 dolandırıcılık kapsamında cezalandırılır. Resmi belgede sahtecilik için minimum 2, maksimum 5 yıl, dolandırıcılık için ise minimum 3 yıl, maksimum 10 yıl hapis cezasına ek olarak adli para cezası da uygulanır. Change araç suçu, kara para aklama faaliyetleri kapsamında işlenmiş ise TCK Madde 282 hükümleri geçerlidir. Buna göre çenç araba cezası için minimum 2 yıl, maksimum 7 yıl hapis cezası öngörülür. 

Change araç suçu cezası, organize eylemlerde artar. Araç ise müsadere edilir. Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2021/16966 E., 2023/7470 K. sayılı kararında, change aracın dolandırıcılık suçu oluşturduğu ve cezanın üst sınırdan verilebileceği belirtilmiştir.

Change Araç Mağdurlarının Hakları

Change araç mağdurları, suç duyurusunda bulunma, tazminat talep etme, aracı iade etme ve manevi tazminat alma haklarına sahiptir. Change araç suçlarında mağdurların haklarını şöyle sıralamak mümkündür:

• CMK Madde 158 kapsamında savcılığa dolandırıcılık için şikayette bulunabilir. 
• TBK Madde 219 ve İYUK Madde 12 kapsamında satıcıya, idareye ve notere tazminat davası açabilir. 
• Mümkünse araç iadesi veya bedel tazmini talep edebilir.
• Zararın manevi boyutu için tazminat talebinde bulunabilir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2015/20047 E., 2017/6091 K. sayılı kararında, mağdurun iyiniyetli olması halinde idarenin hizmet kusurundan sorumlu tutulacağı hükme bağlanmıştır.

Change Araç Dava Dilekçesi

Change araç dava dilekçesi, Tüketici Mahkemesinde veya İdare Mahkemesinde sunulur. Dilekçe, ayıbın tespiti, zarar miktarı ve delilleri içerir. Örnek change dava dilekçesi şu şekildedir:

(Tüketici Mahkemesi’ne)

Sayın Yetkili,

(Davacı Ad Soyad, T.C. No, Adres) 

Davalı: (Satıcı Ad Soyad/Firma, Adres) 

Konu: Change araç nedeniyle tazminat talebi. 

Açıklama: (Tarih) tarihinde (araç plakası) numaralı aracı (bedel) TL’ye satın aldım. Araç change (motor/şasi numarası değiştirilmiş) çıktı. Ek’te bilirkişi raporu ve ekspertiz belgeleri sunulmuştur. TBK Madde 219 uyarınca bedel iadesi ve tazminat talep ediyorum. 

Talep: (Bedel + faiz + manevi tazminat) TL’nin ödenmesi. 

(Tarih, İmza)

Change Araç Davası Yargıtay Kararları

Change araç davalarına ilişkin Yargıtay kararları, sahtecilik ve tazminat sorumluluğunu belirler. Öne çıkan change araç Yargıtay kararı örnekleri şunlardır:

• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2015/20047 E., 2017/6091 K. kararında satıcının kusursuz sorumluluğunun bulunduğu ve tazminatın araç bedeli üzerinden hesaplanacağı belirtilmiştir.
• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2014/7921 E., 2014/15577 K. kararında noterin özen yükümlülüğünün noterlik hizmetinin gereği olduğu ve change araç satışında noter sorumluluğunun bulunduğu hükme bağlanmıştır.
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2018/1686 E., 2018/1857 K. kararında sanığın, hasarlı araçların motor ve şasi numaralarını değiştirerek trafiğe sokmaya çalıştığı 10 araçta resmi belgede sahtecilik suçu işlediği kabul edilmiş; 2 yıl 1 ay hapis cezası ve araçlara el koyma kararı onanmıştır. 
• Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 2014/22751 E., 2017/9404 K., kararında sanığın, sigorta şirketinden ağır hasarlı aracı çalıntı araçlardan aldığı şasi numarasıyla change ederek oto pazarında sattığı olayda, resmi belgede sahtecilik ve dolandırıcılık suçları oluşmuş; zamanaşımı süresi içinde kovuşturma emri verilmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. 

Kaynaklar 

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, Madde 157, 204. 
• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, Madde 219. 
• 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Madde 12. 
• Yargıtay 3., 11. ve 15. Ceza/Hukuk Dairesi Kararları (2016/693 E., 2016/3846 K.; 2021/16966 E., 2023/7470 K.; 2021/15296 E., 2023/495 K.; 2024/24160 E., 2025/3482 K.; 2023/1522 E., 2024/88 K.; 2024/5004 K.; 2015/20047 E., 2017/6091 K.; 2014/7921 E., 2014/15577 K.). 
• Resmi Gazete, 02.08.2024, Sayı: 32620.