Yıllık İzin ve Fazla Mesai Hesaplama
Yıllık İzin Hesaplama
Çalışanların dinlenme hakkının kanunla güvence altına alınmasının en önemli yollarından biri de yıllık ücretli izindir. Çalışanlar için her yıl ücret ödeyerek ara vermek sağlıklarını korumak ve işgücünü yenilemek için çok önemlidir. 4857 Sayılı İş Kanunu kapsamına uygun olarak yıllık izin konusunu sizler için inceledik. Aynı zamanda kıdem tazminatı hesaplamak için https://www.sinaneroglu.av.tr/kidem-ve-ihbar-tazminati-hesaplama/ bağlantımızı kullanabilirsiniz.
Yıllık izin kullanma hakkından feragat edilemez. Örneğin işçiler yüksek ücretli işlerde tatilden vazgeçemiyorlarsa böyle bir sözleşme geçersizdir. İş ilişkisi aşamasındaki ve kullanılmayan izin süresindeki yıllık izin giderlerine dayalı ödemeler avans şeklindedir. İş sözleşmesi sona erdiğinde, kullanılmayan izin için nihai maaş hesaplanır ve çalışma süresi boyunca izin maaşı üzerinden yapılan ödeme de (avans olarak) mahsup edilebilir. İş sözleşmesinin herhangi bir nedenle feshedilmesi halinde, işçi, sözleşmenin sona erdiği tarihte kendisine veya hak sahibine ödenecek olan yıllık izin süresince kullanılmayan ücretinden yararlanma hakkına sahiptir. Yıllık izin hakları açısından, aynı işverendeki aralıklı çalışma saatleri birleştirilmiştir.
İkinci yarıyıl tatili hesaplanırken işçinin iki ayrı yarıyıl ve aynı işverenin birinci yarıyıldaki çalışmaları da dikkate alınır. Nitelikleri nedeniyle bir yıldan az süredir mevsimlik veya kampanyalı işlerde çalışan işçilere yıllık izin hakkı tanınmamaktadır. Ancak bunun iki istisnası vardır: Birincisi, bir işçi bir takvim yılında 11 aydan (330 gün) fazla çalışıyorsa, sadece o yıl için yıllık izin hakkına sahiptir. Yargıtay, 11 aylık standardı en son dönemde 9 aydan fazla bir çalışma olarak değerlendirdi. Diğeri ise her yıl belirlenen çalışma süresi dışında çalışma olması durumunda yıllık izin ücretinin o yılın çalışma süresi ile sınırlı olacağıdır.
İşçiler aralıklı olarak çalıştırılıyorsa, mevsimlik çalışmadan söz edilemez ve izin hesaplanırken dikkate alınır. Yıllık izin hesaplanırken geçici işçi olarak çalışılan süre dikkate alınır. Yıllık izin süresince işçiler ücret karşılığında başka bir işte çalışamazlar. Çalıştığının tespiti halinde işveren bu izin süresince kendisine ödenen ücreti geri alabilir. İşyerinde nakil yapılırken işçinin işverene devredilen işi de izin hesaplamasında dikkate alınır. Aynı kurallar iş sözleşmelerinin devri için de geçerlidir. Yarı zamanlı veya çağrı üzerine iş sözleşmesi imzalayan çalışanlar, tam zamanlı çalışanlarla aynı yıllık izin haklarına sahiptir.
Yıllık İzin Nasıl Hesaplanır?
Deneme süresi de dâhil olmak üzere işe başlama tarihinden itibaren en az bir yıl işyerinde çalışmış olan çalışanlara yıllık ücretli izin verilir. Bu anlamda işyerinde bir yıldan fazla olmayan işçiler için ücretli izin hakkı bulunmamaktadır. Bu süre, aynı işverenin farklı işyerlerinde yaptığı işler birleştirilerek dikkate alınır. Bu projelerin kesintisiz olması gerekmez, ancak kesintili ise izin hesaplamasında dikkate alınmalıdır.
İşçinin yıllık ücretli izin süresi ve hizmet süresi;
1 ila 5 yıl (5 yıl dahil) 14 gün,
5 yaşından 15 yaşına kadar 20 gün,
15 yaş ve üzeri olanlar 26 günden az olamaz. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/5 Md.)
Yeraltı inşaat işçileri için yıllık ücretli izin süresi dört gün artırılarak kullanılır. Ancak 18 yaş ve altı ile 50 yaş ve üzeri işçiler için yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık izin, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri yoluyla uzatılabilir. Yıllık izne hak kazanabilmek için tamamlanması gereken bir yıllık süre hesaplanırken, işçilerin fiili çalışma saatlerinin yanı sıra kanunda öngörülen çalışma saatleri de dikkate alınmalıdır (Madde 55).
Fazla Mesai Hesaplama Aracı
İşçi ile işveren arasındaki normal haftalık çalışma süresinin 45 saatten az (örneğin 40 saat) olduğu tespit edilirse, bu süre ile 45 saat arasındaki çalışmaya “fazla çalışma” denir. Haftada 45 saatten fazla çalışmaya “fazla mesai” denir.
Hesaplama yapmak için öncelikle ilgili çalışanların yani fazla mesai yapanların aylık maaşını bilmeliyiz. Çalışanın normal aylık maaşının kaç saat olduğunu bilmek gerekir. İlk hesaplama burada çalışıyor. Saat sayısını bulma, bir aylık maaşın 225 saate bölünmesiyle hesaplanır. Daha sonra fazla mesai ücretinin %50’si belirlenir ve fazla mesai ücretinin hesaplanmasında kullanılır.
Bu tespit için yapılacak işlem bulunan sayıyı 1,5 ile çarpmaktır. Tabii ki fazla mesai hesabıyla ilgili bazı detaylar var. Öncelikle şunu bilmeliyiz ki her çalışanın her hafta belirli bir çalışma süresi vardır. Çalışma belirli bir saatte başlar ve belirli bir saatte biter. Hafta sonları çalışma olmayabilir. Veya şirketin tatili iş günlerinde olabilir. Bu bilgi, hesaplamalarda kullanılan detaylı bilgilerden biridir.
Sinan Eroğlu web sitemiz üzerinden yıllık izin ve fazla mesai hesaplamaları yapabilirsiniz. Aynı zamanda işsizlik maaşı aracı ile işsizlik maaşı da hesaplayabilirsiniz.
Fazla Mesai Nasıl Hesaplanır?
İşçilerin en fazla cevap aradığı konular arasına fazla mesai nasıl hesaplarının? Konusu gelmektedir. Fazla mesai ücretleri İş Kanunu’nun 41. Maddesinde düzenlenmiştir. Fazla mesai yasaya göre haftalık kırk beş saati geçen çalışmalardır. İş Kanunu’nun 63. Maddesine atıfta bulunan, Çalışma Süreleri Yönetmeliğine göre işçilerin normal çalışma süresi haftada en fazla 45 saattir.
Yönetmeliğine göre 45 saatten fazla olan çalışmalarda, fazla çalışılan her saat için işçinin fazla mesai ücreti alma hakkı doğar. Fazla mesai ücreti işçinin talebine bağlı olmayıp, resen ödenen ücretlerdir. Aksine bir durum olmadığı takdirde, haftalık 45 saatlik çalışma süresi, işçinin çalıştığı saatlerin, haftanın günlerine eşit olarak bölünmesi ile hesaplanır.
Çalışılan süre haftalık olarak 45 saatin üzerinde olan çalışmalar için, işveren çalışılan fazla saat ücretini mesai olarak işçiye ödemek durumundadır. Yönetmelik ayrıca işçinin günlük azami çalışma süresini 11 saat olarak belirlemiştir. Haftalık çalışma süresi 45 saati aşamasa bile, günlü 11 saati geçen çalışmalarda, saat ücreti olarak işçiye mesai olarak yansıtılır.
Fazla Mesai Ücretinin Tespiti Nasıl Yapılır?
İşveren fazla mesai ücretini işçiye ödemekten çekilirse, işçi fazla mesai iddiasına ilişkin talebini işverene sunar. İşçi fazla çalıştığını ispatlamakla yükümlüdür. İşçinin iddiasına ilişkin yazılı belge bulunmaması durumunda, fazla mesai yaptığına dair tanık beyanları da ispata yarar araçlardır.
İşçi bordrosu yasal süreç için, aksi ispat edilene kadar delil niteliği taşır. İşçi imzası ile oluşturulan bordrolarda işçinin çalıştığı mesai ücretlerinin ödendiğini gösteren belgedir. Ayrıca iş yeri giriş çıkışlarını gösteren güvenlik kamera kayıtları da yasal süreçte delil niteliği taşır.
İşçi bordrosunda fazla çalışma mesaisine ilişkin ödemelerde yer alır. İmza karşılığı bordo aldığında, bordroda belirtilen süreler içinde ücretlerini tam olarak aldığı anlamına gelir. İşçi bordroda belirtilen ücretleri aldığını ancak çalıştığı fazla mesai ücretinin ödenmediğini talep edebilir. İşçinin iddiaları ispatlanıncaya kadar işçinin ücretlerinin ödenmiş olduğu kabul edilir.
Bordro imzalatılmadan, banka kanalı ile bordroya ilişkin ödeme yapıldı ve fazla mesai ücreti ne ait dokümanın ihtirazi kaydı yoksa durumun tespiti diğer deliler değerlendirilerek yapılır.
Fazla Mesai Ücreti Faizi Nasıl Hesaplanır?
Geniş anlamda ücret niteliği taşıyan, fazla çalışma ücreti İş Kanunu’nun 34. Maddesinde düzenlenmiştir. Fazla mesai ücreti herhangi bir yasal mevzuat bulunmuyorsa, gününde ödenmesi gerekir.
Aylık ücretle çalışanlar için ödeme yapılması öngörülen süre, işçinin aylık aldığı süredir. Gününde ödenmeyen fazla mesai ücretleri yasal olarak, faiz uygulanması gereken ücrettir. Fazla mesai ücretlerine uygulanacak faiz, mesai ödenmesi gereken tarihte, bankalarca mevduata uygulana en yüksek faiz oranında hesaplanır.
Fazla mesai ödemelerine ilişkin işveren dava tarihinden önce temerrüde düşmüşse, talep edilmesi durumunda temerrüt tarihinden itibaren faiz uygulanır. Kısmi davalarda, dava veya ıslah tarihi esas alınarak, talebe ilişkin sınırlı olarak faiz kararı verilir.
Davanın konusu belirsiz alacak davası şartlarını oluşturduğu durumlarda, davadan önce temerrüde düşürülmemiş alacaklar için, dava açıldığı tarihte temerrüde düşürülerek, faizin bu tarihten itibaren işlemesine hükmedilir.
Fazla Mesai Ücreti Serbest Zamanlı Nasıl Ödenir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. Maddesinde fala mesai serbest zamanlı ödeme husus düzenlenmişti. Yasaya göre fazla çalışan işçi;
- İşçi fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 5 dakikalık süreyi serbest zaman olarak kullanma hakkına sahiptir.
- Yapılacak iş akdine göre bu süre uzatılabilir.
- Fazla sürelerde çalıştığı her saat karşılığı 1 saat 15 dakika serbest zaman olarak kullanabilir.
- İşçi hak ettiği serbest zamanı 6 ay içerisinde maaşından kesinti olmadan kullanır.
- İşçi serbest zamanı çalışma süreleri içerisinde kullanma hakkına sahiptir.
- Toplam 7,5 saat serbest zamanı iş saatleri içinde kullanır.
Bu yöntemlerle, serbest zamanlı olarak fazla mesai süresini ödeme yöntemi olarak alır. Serbest zamanlı ödeme istemi, işçinin seçimlilik haklarından olup, işçinin talebine doğrultusunda bu ödeme yöntemi benimsenir. İşçinin talebi durumunda işverenin bu talepler reddetmesi yasaya aykırıdır.
Fazla Mesai Ücreti Ödeme Zamanı
Fazla mesai ödeme yöntemi Çalışma Yönetmeliği’nin 10. Maddesinde düzenlenmiştir. Yönetmeliğine göre işveren işçilerin mesai sürelerini, tarih ve saat belirterek işçi özlük dosyasında saklamakla yükümlüdür. Konuya ilişkin düzenlenen belge işçi ve işveren arasında imzalanır ve bir sureti işçiye teslim edilir. İşçilerin mesai ücretleri yasal olarak, işçinin maaş ödemesi ile birlikte ödenir. Ödemeye ilişkin açıklama, maaş bordrolarında açıkça gösterilir.
İşçi Sözleşmesine Bağlı Olarak Mesai Ücreti Hesaplaması
Yasal olarak haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. İşçi ile işveren arasında düzenlenen sözleşmede haftalık çalışma süresi farklı olarak düzenlenebilir. Sözleşmesinde düzenlenen süre, yasal sürenin üzerinde olamaz. Ancak sözleşmeye bağlı olarak bu süre işçi lehine düzenlenebilir. Çalışma süresi sözleşmeyle kısaltılan işçilerin fazla mesaileri, sözleşmede belirlenen haftalık sürenin dışında kalan çalışma süresidir. Haftalık çalışma süresi 40 saat olarak belirlenen bir işçinin mesai ücreti, 40 saatten sonraki her çalıştığı süre fazla mesai olarak değerlendirilir.
Gece Çalışan İşçilerin Faza Mesai Ücreti Hesaplaması
Yasaya göre işçilerin gece çalışmaları günlük 7,5 saati geçemez. Gece çalışan işçi 7,5 saatten fazla çalıştırıldığında, çalıştığı her saat mesai ücreti olarak işçiye ödenir. Sağlık Kuralları Bakımından Fazla Mesai Ücret Hesaplaması Gündüz çalışanların yasal olarak 11 saatten fazla çalıştırılmaması gerekir. Sağlık kurulları bakımından bazı iş kollarında bu süre 7,5 veya daha az olarak belirlenebilir.
Bu tür iş kollarında çalışan işçilerin fazla mesaileri, sağlık kurulları tarafından belirlenen süreden fazla çalışmalar olarak değerlendirilir. Bu tür iş kollarında işçinin haftalık 45 saatlik süreyi aşmasına gerek duyulmaz. Bu tür iş kollarında mesai ücreti haftalık değil, günlük olarak hesaplanır.
Fazla Mesai Saati Nasıl Hesaplanır?
Yasaya göre fazla sürelerle çalışan işçilerin, fazla çalıştığı saatler %25, fazla mesai yapan işçilerin çalıştığı saatler %50 oranında, günlük yevmiye üzerinden hesaplanarak işçiye ödenir.