Karşılıksız Yararlanma Suçu ve Cezası

Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 163. maddesinde düzenlenen karşılıksız yararlanma suçu, haksız bir şekilde bir başkasının mal varlığına zarar veren bir suçtur. Bu suç genellikle su, elektrik ve doğalgaz gibi kamu hizmetlerinden usulsüz olarak yararlanmayı kapsar. Özellikle artan enerji tüketimi ve denetim aksaklıkları sebebiyle sıkça karşılaşılan karşılıksız yararlanma suçu hem bireysel hem de toplumsal açıdan ekonomik zarara neden olur.

Karşılıksız Yararlanma Suçu Nedir?

TCK Madde 163/1’e göre karşılıksız yararlanma suçu, doğalgaz, su, telekomünikasyon, elektrik gibi hizmetlerden hukuka aykırı bir şekilde karşılığını ödemeden faydalanması ifade eder. Karşılıksız yararlanma suçu, failin hizmetleri usulsüz bağlantı, yetkisiz kullanım ya da sayaç manipülasyonu gibi yollarla elde etmesiyle meydana gelir. Örneğin, bir kişinin elektrik sayacını manipüle ederek elektrik faturası ödemekten kaçınması veya tükettiğinin çok altında elektrik bedeli ödemesi bu suçu oluşturur. Suçun temel amacı kamu hizmetlerinin korunması ile haksız kazancın önüne geçilmesidir. 

Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2023/1234 E., 2025/567 K. sayılı kararında da suçun oluşması için hizmetin kullanılabilir hale gelmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bununla birlikte Yargıtay’ın yeni içtihatları, dijital sayaçların manipülasyonuna da odaklanarak, teknolojik gelişmelere uyum sağladığından karşılıksız yararlanma suçuna yönelik faaliyetler, dijital sayaçlardaki manipülasyonları da içerir. Öte yandan karşılıksız yararlanma suçu şikayete tabi olmadığından resen soruşturma açılır. Dava ise Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülür.

Karşılıksız yararlanma suçu unsurları ise hukuka aykırılık, kasıt ve maddi zarar gibi temel bileşenlerle tanımlanır. Örneğin, elektrik sayacını manipüle ederek fatura ödemekten kaçınmak bu suçu oluşturur. Suçun temel amacı ise kamu hizmetlerinin korunması ve haksız kazancın önlenmesidir.

Karşılıksız Yararlanma Suçunun Cezası

Karşılıksız yararlanma suçu cezası, TCK Madde 163’e göre, temel hal ve nitelikli haller için özel olarak düzenlenir. Söz konusu suçun temel hali için TCK Madde 163/1 kapsamında minimum 1 yıl, maksimum 5 yıl hapis cezası öngörülür. Nitelikli hal ise Madde 163/8 kapsamında olup minimum 2 yıl maksimum 7 yıl hapis cezası uygulanır. Karşılıksız yararlanma suçunun nitelikli hali olarak ifade edilen suçun bir kamu görevlisi tarafından işlenmesi veya organize bir şekilde yapılmış olmasıdır. 

Karşılıksız yararlanma suçlarında cezanın süresi, zararın miktarından etkilenmez. Başka bir ifadeyle zararın büyüklüğü cezanın artmasına neden olmaz. Ancak, mahkeme takdir yetkisini kullanarak cezanın en üst seviyeden uygulanmasına karar verebilir. Öte yandan suçun niteliği fark etmeksizin hapis cezasının yanı sıra adli para cezası da uygulanabilir. Karşılıksız yararlanma suçuna ilişkin adli para cezası uygulaması ise TCK Madde 52 kapsamında düzenlenir. Adli para cezası genellikle hapis cezasıyla birlikte uygulansa da suçun basit hallerinde hapis cezasının yerine de uygulanabilir. Bununla birlikte Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2024/789 E., 2025/234 K. sayılı kararında da belirtildiği üzere zararın telafisi ile cezada indirim uygulanabilir.

Karşılıksız Yararlanma Suçunda Hukuka Aykırılık Unsuru

TCK Madde 163 kapsamında hukuka aykırılık unsuru, suçun temel bileşeni olarak kabul edilir. Karşılıksız yararlanma suçunda da mutlaka hukuka aykırılık unsurları olması gerekir. Örneğin, sayaç bypassı yapmak gibi eylemler, hizmetin usulsüz kullanımını sağladığından hukuka aykırılık oluşturur. İzinli olarak başkasının sayacını kullanmak ise hukuka aykırılık teşkil etmez. Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2025/901 K. sayılı kararında, hukuka aykırılığın, hizmet sağlayıcısının izni olmadan yapılan her türlü müdahale ile belirlendiği belirtilmiştir. Bu sebeple usulsüz abonelik kullanımı da hukuka aykırılık kapsamına girer.

Haksız yararlanma suçunun gerçekleşmesi için failin bilinçli hareket etmesi gerekir. Başka bir ifadeyle, failin karşılıksız yararlandığının farkında olmalı ve bunu istemelidir. Dolayısıyla taksir hali suç teşkil etmez. Ayrıca bu suçun oluşabilmesi için mülkiyet hakkının ihlal edilmesi gerekir. Yani hizmetin sağlayıcısının malvarlığına zarar verecek eylemlerde bulunulması şartı aranır. Örneğin, kiracının sayaç manipülasyonu, malik için hukuka aykırılık oluşturmaz. Bu sebeple kiracının karşılıksız yararlanma eylemleri nedeniyle malikin cezalandırılması söz konusu değildir. Karşılıksız yararlanma suçu yargıtay kararları da suçun oluşumu için hizmetin fiilen kullanılması gerektiğini vurgular. 

Karşılıksız Yararlanma Suçuna Teşebbüs

TCK Madde 163’e göre karşılıksız yararlanma suçunda teşebbüs mümkündür. Başka bir ifadeyle karşılıksız yararlanmaya teşebbüs eylemleri de cezalandırılır. Örneğin, sayaç manipülasyonu için hazırlık yapılması ve fiilin tamamlanmaması teşebbüs olarak kabul edilir. Teşebbüsün tespit edilmesi halinde ise tamamlanan suçun cezası indirilerek uygulanır. İndirim oranı ise duruma göre 1/4 ya da 1/2 olarak belirlenir. Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2025/345 K. sayılı kararında, teşebbüsün, fiilin icrai hareketlere başlamasıyla oluşacağı belirtilmiştir. Örnek olarak, elektrik kablosunu bağlama aşamasında yakalanan kişi teşebbüsten cezalandırılır.

Karşılıksız Yararlanma Suçunda Etkin Pişmanlık

TCK Madde 163/3 kapsamında karşılıksız yararlanma suçu etkin pişmanlık uygulanır. Etkin pişmanlık hükmünde belli şartlar vardır. Bu şartları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Karşılıksız yararlanma suçunun işlendiği tarihten itibaren 3 ay içinde zararın telafi edilmesi halinde cezaya hükmolunmaz.
• Zararın telafisinin ilgili kuruma yapılması gerekir. Aksi halde fail etkin pişmanlıktan faydalanamayabilir.
• Karşılıksız yararlanma suçu etkin pişmanlık uygulamasında zamanaşımı vardır. Bu süre 3 ay olup 3 ayın sonunda fail zararı telafi etmemiş ise etkin pişmanlık hakkı ortadan kalkar.

Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2024/123 E., 2025/678 K. sayılı kararında, etkin pişmanlığın zarar miktarının ödenmesi ile sınırlı olduğu, aksi halde uygulanamayacağı belirtilmiştir. Öte yandan karşılıksız yararlanma suçu zamanaşımı, olağan haller için 8 yıl olarak belirlenmiştir. Suçun işlendiği tarihten itibaren bu süre içinde soruşturma başlatılmalıdır. 

TCK Madde 163 kapsamında düzenlenen karşılıksız yararlanma suçuna ilişkin dava süreçlerinde avukat desteği çok önemlidir. Çünkü avukat fail için hukuk aykırılık savunmasını hazırlayabilir, etkin pişmanlık başvurusunu yönetebilir ve cezanın azalmasına yardımcı olabilir. 

Karşılıksız Yararlanma Suçu ile İlgili Yargıtay Kararları

Karşılıksız yararlanma suçu, TCK Madde 163’te düzenlenen bir suç olup, Yargıtay kararları bu suçun yorumlanmasında belirleyici rol oynar. 2025 yılı itibarıyla, Yargıtay’ın içtihatları, suçun unsurlarından cezanın uygulanmasına kadar detaylı rehberlik sunacak niteliktedir. Konuya ilişkin bazı Yargıtay kararları ise şunlardır:

• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2025/1590 K. sayılı kararında, küçük çaplı elektrik hırsızlığında etkin pişmanlığın öncelikli değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmış; zarar telafi edilmesi ile cezanın tamamen kaldırılabileceği belirtilmiştir. 
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2024/789 E., 2025/234 K. sayılı kararında, sayaç manipülasyonunda zararın telafisinin cezada indirim nedeni olduğu hükme bağlanmıştır. Fakat zararın tamamının ödenmemesi halinde hapis cezasının indirimsiz olarak uygulanacağının altı çizilmiştir.
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2025/345 K. sayılı kararında, teşebbüsün fiilin icrai hareketlere başlaması ile oluşacağı belirtilmiştir. Fiilin icrai hareketleri ise suçun tamamlanmadan önceki aşamalarını ifade eder.
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2022/456 E., 2023/890 K. sayılı kararında, hukuka aykırılık unsurunun hizmet sağlayıcısının rızası dışında gerçekleşmesi ile belirlendiğini belirtmiştir. 
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2025/901 K. sayılı kararında ise usulsüz abonelik kullanımı da hukuka aykırılık unsuru olarak değerlendirilmiştir. 

Karşılıksız yararlanma suçuna ilişkin Yargıtay kararları, suçun etkin kovuşturulmasını ve adil cezalandırmayı destekleyecek niteliktedir.

Kaynaklar

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, Madde 163, 35, 52, 66.
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi Kararları (2023/1234 E., 2025/567 K.; 2024/789 E., 2025/234 K.; 2022/456 E., 2023/890 K.; 2025/345 K.; 2024/123 E., 2025/678 K.; 2025/901 K.; 2025/1590 K.).
• Resmi Gazete, 02.08.2024, Sayı: 32620.
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2025/1590 K.
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2024/789 E., 2025/234 K
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2025/345 K.
• Yargıtay 2. Ceza Dairesi, 2018/2006 E., 2018/5593 K.
• Yargıtay 6. Ceza Dairesi, 2023/4945 E., 2023/16039 K. ve 2023/10795 E., 2023/2429 K.