Sosyal Medyada Müstehcenlik Suçu

Modern dünyada iletişimin ve paylaşmanın merkezi haline gelen sosyal medya platformlarında pek çok suç işlenebiliyor. Bunlar arasında en sık karşılaşılan suçlardan biri de müstehcenliktir. Müstehcenlik suçunun kapsamı ve cezai yaptırımları 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 226. maddesine göre düzenlenmiştir. Söz konusu yasa maddesine göre, Instagram, Twitter/X, WhatsApp gibi platformlarda müstehcen içerik paylaşımı ya da müstehcen içeriklerin yayılmasına neden olma eylemleri, bireyleri ve toplumu etkileyen suç olarak değerlendirilir.

Sosyal Medyada Müstehcenlik Suçu Nedir?

Türk Ceza Kanunu Madde 226’da tanımlanan müstehcenlik suçu, “toplumun ahlak anlayışına aykırı, cinsel içerikli materyallerin üretilmesi, dağıtılması, sergilenmesi veya bulundurulması”dır. Çeşitli sosyal medya platformları üzerinden bu tür içeriklerin paylaşılması, daha fazla kullanıcıya ulaştırılması sebebiyle yayılması ya da erişime açılması gibi eylemlerin tamamı sosyal medyada müstehcenlik suçu kapsamına girer. Söz konusu suç, özellikle çocukların korunmasına yönelik ağır yaptırımlar içerir. Suçun cezalandırılması ile kamu düzeninin korunması da amaçlanır. 

Müstehcenlik Suçunun Unsurları ve Cezaları

Müstehcenlik suçu, farklı unsurlar ve cezai yaptırımlar ile düzenlenirken sosyal medya ise bu suçun işlenmesini kolaylaştıran bir çeşit araç olarak değerlendirilir. 

Genel Müstehcenlik ve Çocuklara Karşı Müstehcenlik Arasındaki Fark

Genel müstehcenlik suçu ve çocuklara karşı müstehcenlik suçu arasında önemli farklılıklar vardır. TCK 226/1-2’ye göre genel müstehcenlik suçu, yetişkinlere yönelik müstehcen içeriklerin herkesin ulaşabileceği şekilde sergilenmesi, dağıtılması ya da satışının yapılmasıdır. Örneğin, bir sosyal medya hesabında herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde müstehcen görüntü paylaşmak, genel müstehcenlik suçu kapsamına girer.

TCK 226/3-5’e göre düzenlenen çocuklara karşı müstehcenlik suçu ise çocuklara müstehcen içerik göstermek, bu tarz içerikleri çocukların erişebileceği şekilde sunmak ya da çocukların müstehcen materyallerinin üretilmesini – yayılmasını sağlamaktır. Çocuklara karşı müstehcenlik suçu eylemleri, şikayete bağlı değildir ve çok daha ağır cezalar içerir. Müstehcenlik suçu çocuk konulu olduğunda resen soruşturma açılır ve kamu davası olarak görülür. 

Sosyal Medya Üzerinden Müstehcenlik Nasıl İşlenir?

Sosyal medya üzerinden müstehcenlik, paylaşım, yayım, erişim sağlama ve özel mesajlar şeklinde işlenir. Bu aşamaları şu şekilde açıklamak mümkündür:

• Paylaşım aşamasında Twitter/X, Instagram, ya da TikTok gibi sosyal medya platformlarında görüntü, video ya da yazı paylaşımı yapılır. Müstehcenlik içerikli yazılar genellikle çıplaklık ve cinsellik içeren hikayelerdir.
• Yayım aşamasında ise paylaşılan müstehcenlik içeriklerinin WhatsApp gruplarına ya da Telegram kanallarında dağıtımı yapılır.
• Erişim sağlama aşamasında, müstehcen içerikler, link veya şifre ile erişime sunulur.
• Özel mesajlar da sosyal medya üzerinden müstehcenlik suçunun işlenmesine kullanılan araçlardır. Bu aşamada bireylere özel mesajlar ile müstehcen içerikleri gönderilebilir. Bu eylem çocuklara yönelik yapıldığında ise ağır suç teşkil eder. 

Cezai Yaptırımlar (Hapis, Adli Para Cezası, HAGB)

Sosyal medyada müstehcenlik suçu için hapis, adli para cezası ve HAGB olmak üzere 3 farklı yaptırım söz konusudur. TCK 226/2 – genel müstehcenlik kapsamındaki müstehcen içeriklerin paylaşılması minimum 1, maksimum 4 yıl hapis cezası ile cezalandırılır. TCK 226/3 – çocuklara karşı müstehcenlik kapsamındaki çocuklara müstehcen içerik göstermek ya da sunmak eylemlerinin cezası ise 5, maksimum 10 yıl hapis cezasıdır. Ek olarak bu suça, 5000 güne kadar adli para cezası da uygulanmaktadır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) ise CMK madde 231 uyarınca uygulanabilir. Buna göre, maksimum 2 yıl hapis cezası alan sanıklar, HAGB’den yararlanabilir. Fakat, çocuklara karşı işlenen müstehcenlik suçları da genellikle HAGB uygulanmaz. TCK madde 51‘e göre, sanık sabıkasız ise ve maksimum 2 yıl ceza almışsa cezanın ertelenmesi de mümkündür. 

Müstehcenlik suçunda etkin pişmanlık sınırlı olsa da uygulanır. TCK 226’ya göre sanık, paylaştığı veya yaydığı müstehcen içeriği yayından kaldırarak ya da erişimi engelleyerek cezada indirim talep edebilir. Fakat müstehcenlik suçu etkin pişmanlık uygulaması çocuklara yönelik suçlarda genellikle kabul edilmez.

Şikayet, Dava ve Zamanaşımı Süreci

Müstehcenlik suçunun niteliği, soruşturma ve kovuşturma süreçlerini tamamen etkiler. Dolayısıyla genel müstehcenlik (yetişkinlere yönelik) ile çocuklara yönelik müstehcenlik eylemlerinde soruşturma ve kovuşturma süreleri tamamen farklıdır. 

Şikayet Süresi Ne Kadar?

TCK madde 73 uyarınca, genel müstehcenlik suçları şikayete bağlıdır. Şikayetin süresi ise suçun işlendiği ya da öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır. Çocuklara karşı müstehcenlik ise şikayete bağlı olmadığından savcılık tarafından resen soruşturma açılır. Müstehcenlik suçu zaman aşımı ise TCK madde 66’ya göre genel müstehcenlikte 8 yıl, çocuklara karşı müstehcenlik suçlarında ise 15 yıl olarak belirlenmiştir. 

Görevli Mahkeme Neresidir?

Genel müstehcenlik kapsamındaki suçlarda yetkili mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi iken çocuklara karşı müstehcenlik suçlarında ise Ağır Ceza mahkemeleri görev üstlenir. Ağır Ceza Mahkemeleri, özellikle çocuk istismarı içeren durumlarda görevlidir. 

Yargılama sürecinde ise savcılık, şikayet nedeniyle ya da resen soruşturma başlatır. Ardından deliller toplanır ve iddianame hazırlanır. Duruşmalar ise delillerin mahkemeye sunumu ve tanık ifadelerinin alınması ile ilerler. 

Hangi Durumlarda Ceza Verilmez?

Sosyal medya suçları kapsamındaki müstehcenlik suçlamalarında bazı durumlarda sanığa ceza verilmez. Bunlardan ilki, kasıt yokluğudur. Örneğin, sanığın hesabı hacklenmiş ise ve hesabındaki müstehcen kasıtsız paylaşılmışsa sanık ceza almaz. Bu durumun müstehcenlik suçu savunma dilekçesi içinde yer alması ve ispatlanması gerekir. Bununla birlikte özel alanda yetişkinler arasında rıza ile paylaşılan müstehcen içerikler suç teşkil etmez. Dolayısıyla özel mesajlarda karşılıklı rıza ile müstehcen görüntü paylaşmak veya yazı yazmak suç oluşturmadığı için cezası da yoktur. Tüm bunların yanı sıra TCK 226/7 uyarınca sanatsal, bilimsel veya edebi amaçla yapılan müstehcen paylaşımlar cezadan muaftır.

Müstehcenlik Suçunda Yargıtay Uygulaması ve Karar Örnekleri (Genel)

Yargıtay, sosyal medyada müstehcenlik suçlarında delillerin ve kastın önemini vurgulayan pek çok karara imza atmıştır. Örnek niteliğindeki müstehcenlik suçu Yargıtay kararları şu şekilde sıralanabilir:

• Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2023/2345 E., 2024/1890 K., 10.04.2024 kararında, Instagram’da, içeriğin alenen erişilebilir olduğunu bilerek müstehcen bir hikâye paylaşan sanık mahkeme kararı ile TCK 226/2’den mahkûm edilmiştir. Yargıtay ise kastın açık olduğunu onaylamıştır.
• Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2022/5678 E., 2023/4321 K., 15.11.2023 kararına göre, WhatsApp grubunda çocuklara yönelik müstehcen içerik paylaşan sanık, TCK 226/5’e göre cezalandırılmıştır. Yargıtay ise içeriğin çocuklara erişiminin suçun ağırlaşmasına yol açtığını vurgulamıştır.
• Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2021/789 E., 2022/234 K., 25.05.2022 kararına göre, sanık özel mesaj yoluyla yetişkin birine rıza ile müstehcen içerik göndermiş, Yargıtay ise iki tarafın da rızası olduğunu vurgulayarak eylemin suç oluşturmadığı yönünde karar vermiştir.

Sıkça Sorulan Sorular

Instagram’da Çıplak Fotoğraf Paylaşmak Suç mu?

Instagram’da herkese açık bir şekilde çıplak ya da müstehcen fotoğraf paylaşmak suçtur. Bu suç için TCK 226/2’ye göre 1 ila 4 yıl arasında değişen hapis cezası öngörülür. Fakat, Instagram’da özel mesaj aracılığı ile rızaya dayalı müstehcen paylaşımlar suç oluşturmaz. Bu süreçte ise müstehcen içeriğin gönderildiği tarafın yetişkin olması ve içeriğe erişiminin sınırlı olması gerekir. 

Müstehcen İçeriklere Erişim Engellenir mi?

5651 sayılı İnternet Kanunu’nun 8. maddesi uyarınca, müstehcen içerikler için erişim engelleme kararı verilebilir. Bu karar BTK ya da Sulh Ceza Hâkimliği tarafından verilir. 

Sadece Görüntü Bulundurmak Suç Sayılır mı?

TCK madde 226/4’e göre, müstehcen görüntü ya da materyali kişisel kullanım amacıyla bulundurmak suç oluşturmaz. Fakat, bu materyallerin çocukları içermesi ya da dağıtım amacı taşıması suç sayılır ve TCK 226/5 kapsamında 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Kaynaklar:

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, Madde 226, 66, 73.
• 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, Madde 8.
• 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, Madde 231.
• Yargıtay 8. ve 12. Ceza Dairesi kararları (2021/789 E., 2022/5678 E., 2023/2345 E.).