Vergi Mahkemesi ve Görevleri

Vergi mahkemesi ve görevleri nelerdir biliyor musunuz? Bu yazımızda, devletin kamusal hizmetlerini gerçekleştirebilmesi için vatandaş ve kurumlardan tahsil edilmesi gereken vergilerin belirlenmesi ve ödenmesi konusunda çeşitli sorunlar, uyuşmazlıklar, usulsüzlükler gibi olumsuz durumların önüne geçmek için kurulan vergi mahkemesi ve vergi mahkemesi görevleri hakkında çeşitli bilgiler vereceğiz.

Vergi Mahkemesi Nedir?

Kişilerin ve kurumların ödemek zorunda oldukları vergiler, harçlar ve vergi daireleriyle olan bütün anlaşmazlıklar konusunda görevlendirilen mahkeme, vergi mahkemesi olarak adlandırılmaktadır. İptal ve tam yargı davalarının tamamına bakmakla yükümlü olan vergi mahkemesinin vazifesi İdari Yargılama Usulü Kanunun 1. maddesinde düzenlenmiştir. Vergi mahkemesi ve görevleri, kapsadığı alanlar itibariyle özel mahkemeler olarak kabul görmüştür. Ayrıca vergi mahkemeleri ilk derece mahkeme statüsüne sahiptir.

Vergi mahkemesi, özel mahkemeler statüsüne sahip olduğu için, görev ve yetkileri Hakimler Savcılar Kurulu tarafından düzenlenmektedir. Vergi mahkemesi ve görevleri, yargılama alanı ve yetkisi; 2576 sayılı kanuna göre belirlenmektedir. Bu sebeple vergi mahkemeleri, istinaf ve temyiz kanun yolu incelemelerinde ilk derece mahkemesi konumunda bulunmaktadır.

Vergi Mahkemesi ve Görevleri

2576 sayılı kanunun 6. maddesinde vergi mahkemesi ve görevleri aleni bir şekilde açıklanmıştır. Vergi mahkemelerinin görevleri; vergi mahkemelerinin özel mahkeme olmasından dolayı yasalarda açık olarak belirtilmektedir.

• Mali içerikli olduğu sürece; bütçe, il, belediye ve köylerin vergi ödeme sorumlulukları, resim ve harçlar ile buna benzer yükümlülükler,
• Zam ve cezaların ekonomik tarifeleri kanunlara uygun olarak işlenmesi ve bu konulara ilişkin davaların tümü,
• 6183 sayılı kanun çerçevesinde Kamunun alacaklarını tahsilatı hakkında kanunda belirtilmiş şekilde yapılması gereken yükümlülükleri inceleyen davalar,
• Diğer konuları işleyen mahkemelerin vergi mahkemesinde görülmesi gereken davalar,
• Diğer mahkemelerde vergi ile ilgili yaşanacak uyuşmazlıklarda vergi mahkemesi ve görevleri arasında yer almaktadır.

Bu maddelerden anlaşıldığı gibi, vergi mahkemelerinde görülen davalar görevleri çerçevesinde iptal ve tam yargı konularında olan davaları içermektedir.

Vergi Mahkemeleri Tarafından Verilen Görevsizliğin ve Yetkisizliğin Hakkındaki Kararlar

Vergi mahkemesi tarafından idari yargının görevine giren bir dosyada görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle davanın reddine karar verilirse; bu durumda dosya Danıştay’a ya da görevli ve yetkili olan idare veya vergi mahkemesine gönderilir.

Görevsizlik ya da yetkisizlik sebebiyle dosyanın gönderildiği yeni mahkemenin, dosyayı kendi görev alanına ait bulmadığı durumda, mezkur mahkeme ile görevsizlik hakkında ilk kararı veren mahkeme aynı bölge idare mahkemesi yargı çevresinde ise uyuşmazlık ilgili bölge idare mahkemesi tarafından, muhtelif bölge idare mahkemelerinin yargı çevrelerinde ise Danıştay tarafından çözüme kavuşturulur.

Görevsizlik ve yetkisizlik kararları Danıştay veya Bölge İdare Mahkemesi yoluyla çözüme ulaştırıldıktan sonra, konuyu inceleyip karara bağlayacak mahkemeye bildirilir. Bu hususta verilmiş karar kesin yükümlülük olarak tanımlanmaktadır. Aksi bir durumda, davaların uzaması ve uzun yıllar çözümlenmemesi durumuyla karşı karşıya kalınabilir.

Vergi Mahkemesinde Yürütmenin Durdurulması Konusunda Kararlar

Vergi Mahkemesi ve görevleri arasında yürütmenin durdurulması da bulunmaktadır. Firmaların ya da idarenin isminin her hangi bir zarara uğramaması gibi nedenlerden ötürü önlem amaçlı yürütmenin durdurulması kararı alınmaktadır. Bu tarz kararlar, davanın açıldığı kişinin, dava sonuçlanana kadar herhangi bir zarara uğramasının engellenmesi için alınmaktadır.

Vergi mahkemesinin yürütmenin durdurulması konusunda karar verebilmesi için;

• İdari işlemin uygulanması durumunda, giderilmesi güç ya da olanaksız zararın meydana gelmesi,
• İdari işlemin açık bir şekilde hukuka uygun olmaması gerekmektedir.

Vergi mahkemelerinin yürütme kararını durdurmasıyla alakası dava dilekçesi ve eklerin kabulünü yapmaksızın yürütme kararını durdurma isteğini kabul etmeyebilir. Yürütmenin durdurulması için savunma yapılmadan karar reddedilme yetkisi vergi mahkemesi ve görevleri arasında sayılır.

Yürütmenin Durdurulmasının Reddi Hakkında Kararları

Yürütmenin durdurulması kararıyla alakalı olarak; alınan kararlara karşı bölge idare mahkemesine 7 gün içerisinde itirazda bulunulabilir. İtirazın yapıldığı makamlar, dosyanın kendisine gelişinden itibaren 7 gün içerisinde karar vermekle yükümlüdür. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir ve aynı sebeplerden dolayı ikinci defa yürütmenin durdurulması talebinde bulunulamaz. Bu durum, yargı sonuçlarının süresinin uzamasının önüne geçmek için kabul görmüştür.

Vergi Mahkemesi Tarafından Verilen Karara Karşı İstinaf Başvurusu

Vergi hukuku alanındaki davalarda istinaf kanun yoluna başvuru şartları şu şekilde sıralanabilir:

• Vergi mahkemeleri tarafından alınan kararlara karşı olarak, mevzuatta muhtelif bir kanun yolunun belirlenmiş olması istinafa başvurulmasına mani değildir. Kararın bildirilmesinden itibaren 30 gün içerisinde kararı veren mahkemenin mevcut olduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine istinaf yoluna başvurulabilir.
• Maddi değeri 5.000 Türk Lirasını aşmayan tam yargı davalarının yanı sıra bir idari işleme karşı olarak açılan iptal davalarında; ilk derece mahkemesinin verdiği kararların kesin olması sebebiyle, bu kararlar hakkında istinaf kanun yoluna başvurulamaz.
• İstinaf başvurusunda, başvuran kişi veya kurumun hitap ve isteklerine bağlı kalınmadan dosyalar bölge idare mahkemesine gönderilir.
• Bölge idare mahkemesince yapılan incelemenin sonuçlanmasıyla beraber, ilk derece mahkemesinin kararı hukuka uygunsa istinaf başvurusu reddedilir. Eğer karardaki maddi hatalar düzeltilebilirse; bölge idare mahkemesi gerekli düzeltmeleri yaptıktan sonra aynı kararı verir.
• Bölge idare mahkemesince yapılan incelemenin sonucunda ilk derece mahkemesinin kararı hukuka aykırı durumda ise, istinaf başvurusunun kabulüne ve ilk derece mahkemesinin kararının yok sayılmasına karar verir. Böylelikle bölge idare mahkemesi işin esasına girerek dava hakkında yeni bir karar verebilir.

  

Vergi Mahkemesi Tarafından Verilen Karara Karşılık Temyiz Başvurusu

İstinaf şartları haricinde itiraza açık olan konular için, vergi mahkemelerinin kararları hakkında temyiz başvurusunda bulunulabilir. Yapılan itirazlar neticesinde, Bölge İdare Mahkemelerinin ya da Danıştay’ın aldığı kararlar sonucu, kanun yolunda temyiz etme durumu mümkünse; temyiz başvurusu yapılabilmektedir.

Vergi mahkemesinin verdiği karar, temyiz etme şartlarına uygun ise itiraz edecek kişinin 30 gün içerisinde Danıştay’a temyiz etme hakkı bulunmaktadır.

Danıştay Tarafından Verilen Kararlara Göre Vergi Mahkemeleri

Vergi mahkemelerinin aldığı kararlara ilişkin, vergi mahkemesinin görevleri ve görevsizlik durumlarıyla ilgili çeşitli örnekler bulunmaktadır. Bunlardan vergi mahkemesi ve görevleri arasında bulunmayan konularda teşvik primiyle ilgili davalar ve vergi işlemi niteliğinde olmayan işlemlerin iptal davaları bulunmamaktadır. Bazı davalarda ise; teşvik primine ait verilen kararın temyiz edilmesi neticesinde Danıştay tarafından bozulduğuna rastlanmıştır. Bunun dışında maddi olarak vergiye tabii tutulamayan malların hakkında verilen kararların temyizi de Danıştay tarafından davalı lehine karara bağlanmaktadır.

İthalat ya da ihracat yapan firmaların mali yükleriyle ilgili davalarına vergi mahkemeleri bakmak da vergi mahkemesi ve görevleri arasında yer almaktadır. Bu konu hususunda mali yüklere ilişkin işlemlerin iptal edilmesi gibi söz konusu durumlarda karar alma yetkisine ve görevine sahiptir. Bu durumdaki görevler vergi mahkemesi ve görevleri arasındadır.