Unutulma Hakkı Nedir?
Her insanın başına kötü şeyler gelebilir, herkes anılmaktan mutlu olmadığı bir olayın veya yaşanmışlığın bir parçası olabilir. Dijital dünyanın ve sosyal medyanın olumsuz yanlarından birisi de geçmişte kalan pek çok haber ve bilgiye herkesin istediği an ulaşabiliyor olmasıdır.
Bu durum insanların hayatını olumsuz etkileyebilmekte ve kişinin hayatını normal bir şekilde sürdürebilmesinin önüne geçebilmektedir. Böylesi durumlara hukuken getirilen çözüm, kişiye özel hayatın korunması ilkesi ışığında unutulma hakkı tanınması olmuştur.
Unutulma hakkı ile amaçlanan; herkesin internet üzerinden basit bir araştırma ile ulaşabileceği şekilde erişimine açık olan görüntü, ses, haber veya yazıların kişiye uzun süreli mağduriyet yaşatmaması amacıyla erişimden kaldırılmasıdır.
Örnek vermek gerekirse; geçmişte adınızın karıştığı bir olayın basında haber değeri taşıması nedeniyle yer almasının hayatınızda sürekli bir etkisi var ise unutulma hakkınızı kullanabilirsiniz.
İçindekiler
Unutulma Hakkını Kullanmanın Şartları Nedir?
Unutulma hakkı düzenlenirken ilgili hakkın kullanımı da belirli şartlara bağlanmıştır. Uygulamada artık hangi şartların varlığı halinde unutulma hakkının kullanılabildiği konusunda istikrar mevcuttur. Bu şartlar şu şekildedir:
- Kaldırılması istenen haber veya durumun güncel olmaması gerekir. Unutulma hakkının konusunu güncelliğini yitirmiş haberler oluşturur. Bir dönem gündem olmuş fakat artık hiçbir şekilde güncel olmayan konularda unutulma hakkından yararlanabilirsiniz.
- Unutulma hakkı kapsamında kaldırılması istenen içeriklerin hiçbir şekilde kamu yararına hizmet etmiyor olması gerekir. İnternette yer almaya devam etmesi kamunun yararına olan herhangi bir verinin kaldırılması
talep edilemez. Kamu yararı, kişinin unutulma hakkını kullanmasıyla sağlayacağı yarardan üstün tutulmuştur. - Unutulma hakkı, kamuya mal olmuş kişiler veya meslek erbapları tarafından istenemez. Sanatçıların, sporcuların, siyasetçilerin veya bürokratların sıradan vatandaşlara göre kişisel verileri daha esnek bir korumaya tabidir. Genel itibari ile tanınan, halka mal olmuş kimseler hakkındaki haberlerin unutulma hakkı kapsamında kaldırılması bu sebeple istenemez.
- Ortadan kaldırılacak olan haber veya verinin bilimsel olmaması gerekir. Bir bilginin unutulma hakkı kapsamında internetten kaldırılması için bunun herhangi bir bilimsel içerik sunuyor olmaması gereklidir. Bilimsel içerik içeren haber veya verilerin unutulma hakkı kapsamına alınması çok zordur. Tarihi bir olay niteliği taşıyan haberler de unutulma hakkı kapsamında değerlendirilmez. Çünkü nitelik itibariyle bu haber ve içerikler, bir bağlamda bilime hizmet ettiği için korunmalıdır.
- Kaldırılacak içeriğin gereğinden fazla süredir yayında olması gereklidir. Her olayın mahiyetine göre değişebilecek bu sürenin değerlendirmesi ilgili makamlarca yapılsa da örneğin bir trafik kazasına ilişkin haberin 10 yıl yayında kalması gereğinden fazla süredir yayında olduğu şeklinde değerlendirilebilir.
- Kamuoyunun, halkın genel itibari ile kaldırılması istenen içeriğe aktif bir ilgisinin bulunmaması aranır. İnternetteki bir içerik bazen sebepsiz şekilde dahi olsa üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen sık sık ziyaret edilebilmekte ve insanlar tarafından anılabilmektedir. Bu bağlamdaki içerikler güncel kabul edileceğinden kaldırılmaları mümkün değildir.
Bu şartlar unutulma hakkının kullanılması adına genel bir çerçeve niteliğindedir. Her olayın kendince farklı özellikler taşıması, bu hususta katı ve sert kurallar koyulmasının önüne geçmiştir. Unutulma hakkı nasıl kullanılır sorusu ise böylesi durumlara taraf olan kişiler tarafından sıklıkla sorulmaktadır.
Bulunduğunuz yer sulh ceza hakimliğine yapılacak başvuru ile bu yöndeki talebinizi iletebilirsiniz. Kurum tarafından yukarıda anılan genel şartlar çerçevesinde başvurunuz değerlendirileceğinden dolayı unutulma hakkı dilekçesi hazırlarken talebinizi nedenleriyle açık ve net bir şekilde dile getirmeniz önem arz etmektedir. Unutulma hakkı dilekçe örneği, aşağıda verilmiştir.
Unutulma Hakkı Dilekçe Örneği
…… SULH CEZA HAKİMLİĞİNE
TALEP EDEN : (isminiz)
KONU : Bağlantı adresleri dilekçe içeriğinde bulunan haberlerin kaldırılması, içeriklerin kaldırılması mümkün değil ise ilgili bağlantılara erişim engeli getirilmesi kararı verilmesi talebim hakkındadır.
AÇIKLAMALAR
… yılında karışmış olduğum ….. (habere konu olayın açıklaması) neticesinde aşağıda bağlantı adresleri verilen basın kuruluşları tarafından / sosyal medya hesapları tarafından ilgili paylaşımlar yapılmıştır.
1- (kaldırılması istenen haber içeriğine ulaşılacak internet adresi)
2- (kaldırılması istenen haber içeriğine ulaşılacak internet adresi)
3- (kaldırılması istenen haber içeriğine ulaşılacak sosyal medya paylaşımı)
…
Geçmiş dönemde yaşanan yukarıda detaylıca anlattığım olay neticesinde yapılmış bu haberler hayatıma devam etmemi engellemekte ve sürekli karşıma çıkmaktadır. Haberlerin internet sitelerinde halen erişilebiliyor olması kişilik haklarımı ihlal eder surettedir.
Haberlerin yayında kalmasını gerektirecek herhangi bir güncellik niteliği bulunmamakla beraber haddinden uzun süredir erişime açık bir şekilde internet aramalarında bulunabilmektedir. İlgili içerikler hiçbir şekilde kamu yararına hizmet etmemekte, herhangi bir bilimsel veya tarihsel nitelik taşımamaktadır.
Tüm bunlara rağmen ilgili içeriklere herkes tarafından erişilebiliyor olması anayasal hakkım olan özel hayatın gizliliğine ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na aykırıdır. Mağduriyetimin sona ermesi ve unutulma hakkımı kullanabilmem için sayın hakimliğinize başvurmak mecburiyetim hasıl olmuştur.
Anlatılan tüm bu nedenlerle ilgili içeriklerin internetten kaldırılmasına, eğer kaldırılması mümkün değilse içeriklere erişim engeli getirilmesine karar verilmesini saygıyla talep ederim.
HUKUKİ NEDENLER :
Türk Ceza Kanunu, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun,
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun,
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu,
Türk Ceza Kanunu ve sair tüm diğer yasal nedenler.
NETİCE-İ TALEP:
Tüm bu nedenlerle dilekçemde yer verilen internet adresleri hakkında;
-İçeriklerin kaldırılması hakkında karar verilmesini,
-İçeriklerin kaldırılması mümkün değilse ilgili sitelere erişim engeli getirilmesini veya konu hakkında yayın yasağı getirilmesini saygıyla talep ederim.
Unutulma Hakkının Kullanılabilmesi İçin Geçmesi Gereken Süre Nedir?
Unutulma hakkınızı kullanabilmeniz için unutulma talebinize konu olan içeriklerde yer alan olayın üzerinden makul bir sürenin geçmiş olması şarttır. Her olay ve her kişinin birbirinden farklı olması nedeniyle unutulma hakkının kullanılması için gerekli bir süre net olarak belirlenmemiştir.
Bu süre, kararı verecek hakimin takdirinde olup unutulma hakkı dilekçesi sunarken makul sürenin geçtiğini açıklamanız gerekmektedir. Bu hususta hakimlikçe yapılan değerlendirmede kaldırılması istenen içeriğin kişisel veri içerip içermediği, unutulma hakkını kullanmak isteyen kişinin ünlü bir kimse olup olmadığı, ilgili haberin gündemde olup olmadığı gibi hususlar incelenmektedir. Aşağıda yer alan Yargıtay kararları bölümünde unutulma hakkının kullanılma süresi konusundaki kararlara yer verilmiştir.
İnternet Yayınları ve Unutulma Hakkı Mevzuatı/Yargıtay Kararları
- ‘’Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.’’ (Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının ‘özel hayatın gizliliği’ başlıklı 20. maddesi)
- “…Unutulma hakkına gelince; unutulma hakkı ve bununla ilişkili olan gerektiği ölçüde ve en kısa süreliğine kişisel verilerin depolanması veya tutulması konuları, aslında kişisel verilerin korunması hakkının çatısını oluşturmaktadır. Her iki hakkın temelinde bireyin kişisel verileri üzerinde serbestçe tasarruf edebilmesini, geçmişin engeline takılmaksızın geleceğe yönelik plan yapabilmesini, kişisel verilerin kişi aleyhine kullanılmasının engellenmesini sağlamak yatmaktadır. Unutulma hakkı ile geçmişinde kendi iradesi ile veya üçüncü kişinin neden olduğu bir olay nedeni ile kişinin geleceğinin olumsuz bir şekilde etkilenmesinin engellenmesi sağlanmaktadır. Bireyin geçmişinde yaşadığı olumsuz etkilerden kurtularak geleceğini şekillendirebilmesi bireyin yararına olduğu gibi toplumun kalitesinin gelişmişlik seviyesinin yükselmesine etkisi de tartışılmazdır. Unutulma hakkı; üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini ve yayılmasının önlemesini isteme hakkı olarak ifade edilebilir…” (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2014/4-56 E. 2015/1679 K. sayılı ve 17/6/2015 tarihli ilamı)
- ‘’…kişinin, ünlü bir ailenin kızı ve model olması ve sosyete hayatında tanınmışlığı göz önüne alındığında toplumun habere olan ilgisinin halen devam etmesi nedeniyle unutulma hakkı kapsamında değerlendirilemeyecek olan habere erişimin engellenmesi talebinin reddine karar verilmelidir…’’ (Yargıtay 19. Ceza Dairesi’nin 2021/1703 K. sayılı ilamı)
- ‘’…Mersin’de bir TIR’da 62 kilogram miktarında eroin ele geçirildiği olay nedeniyle aranan kişilerden biri hakkındaki haber, aradan 14 yıllık bir sürenin geçmesi nedeniyle internetten kaldırılmalıdır…’’ (Yargıtay 19. Ceza Dairesi’nin 2021/1700 K. sayılı ilamı)