Takdiri İndirim (İyi Hal İndirimi) (TCK 62)
Takdiri tenzilat öteki adıyla iyi hal indirimi olarak bilinir. İyi hal indirimi kanun tarafınca belirlenmemiş ama hakimin göz önünde bulundurduğu sebepler ile olanak bulmuş bir durumdur. Takdiri tenzilat kanun tarafınca belirlenmeyip hakimin göz önünde dokunabileceği hallerdir.
Uygulama arasında kravat indirimi ya da iyi hal indirimi maddeleri vardır. Türk ceza kanununda belirlenmiş birtakım nedenlere bakılırsa hakimlerin bu nedenleri göz önünde bulundurması ve cezada indirime gitmesi mümkündür. Burada cezada indirim sebepleri iyi hal indirimi nedir sorusu da herkes tarafından çokça merak edilir.
Türk Ceza Kanunu’nun 62. maddesine göre mahkemeler, hükümlünün cezaevindeki tutum ve davranışlarının olumlu olması halinde kendi takdirine göre cezada indirim yapabilir. Ancak bazı durumlarda tck 62 uygulanmaması sonucu ile karşılaşılabilir.
İçindekiler
Takdiri İndirim (iyi hal indirimi) Nedenleri Nelerdir?
Türk Ceza Kanunu’nun 62/1 maddesi ile iyi hal cezasının azaltılmasının nedenleri arasında sosyal ilişkiler, failin geçmişi, yargılama sırasındaki davranışlar ve suç sonrasındaki davranışlar yer alıyor. Ayrıca cezanın suçlular üzerindeki etkisi de iyi davranışların azalmasının bir nedeni olarak değerlendirilebilir.
Bu unsurların tümü sınırlayıcı değildir. Hakim başka gerekçeler sunarak iyi halden indirim uygulayabilir. Kamuoyunun yoğun ilgisini çeken kadına yönelik suçlar, tck 62. madde ile takdire dayalı olarak düzenlenmiştir.
Yargıtay Kararları Kapsamında Takdirim İndirim Uygulaması
Yargıtay kararları Türk hukukunun önemli bir kaynağıdır ve mahkemelerin karar verirken bu kararları dikkate alması gerekir. İhtiyari hafifletme, mahkemenin cezanın verilmesi sırasında ceza miktarını belirleme sürecidir.
İhtiyari hafifletme, mahkemenin suçun işlenme şekli, sanığın durumu ve suçun işlenme şekli gibi faktörlere dayanarak verilen cezayı azaltma veya artırma yetkisidir. Mahkeme bu takdiri indirimi kendi takdirine bağlı olarak uygulayacaktır. Ancak bu indirim oranının belirli tarifeleri ve standartları bulunur.
Türk Ceza Kanunu`nda belirtilen bazı takdiri indirim nedenleri şunlardır:
- Sanık, cezaevine girmek için işlediği suçu itiraf ederse, mahkeme bu durumu takdiri indirim sebebi olarak değerlendirebilir.
- Hâkim, sanığın belirli bir süre boyunca yeni bir suç işlememesi halinde, hükmün açıklanmasını geri bırakabilir. Bu da bir tür takdiri indirimdir.
- Mahkeme, suçun işlenme şekli, kullanılan şiddet oranı gibi faktörleri değerlendirerek takdiri indirim uygulayabilir.
- Sanık, suçu işlediği dönemden itibaren davranışlarında olumlu değişiklikler gösterirse, mahkeme bu durumu takdiri indirim olarak değerlendirebilir.
- Sanığın cezaevindeyken sergilediği davranış ve tavırlar mahkeme tarafından değerlendirilir. İyi hal sergileyen sanıklara ceza indirimi uygulanabilecek.
Bazı durumlarda, belirli suçlar için verilen cezalar kanunda öngörülen cezalardan daha az olabiliyor. Mahkeme bu koşulları dikkate alarak cezanın miktarında indirim yapabilir. Bu ihtiyari indirimlerin miktarı duruma göre değerlendirilecektir. Yargıtay kararları bu değerlendirmelerin yapılmasında yol gösterici olabilir ancak her davanın kendine has koşulları ve delilleri olduğu da unutulmamalıdır.
Takdiri İndirim (iyi hal indirimi) Şartları Nelerdir?
Hakimin takdire bağlı indirim yapmaya karar vermesi halinde, kararının gerekçesini de açıklaması gerekecektir. Yargıtay’ın kararında da belirttiği gibi, hakimin iyi hal nedeniyle ceza indirimi yapma takdirinde herhangi bir sınırlama bulunmuyor. Hâkimlerin bu kararı verirken gerekçelerini somut delillere dayandırmaları gerekir.
Sanığın duruşma sırasında uygun davranması halinde, iyi hal indirimi olarak da bilinen ihtiyari indirim uygulanabilecek. Bu nedenle hâkim gerekçeleri açıklayabilir ve ancak gerekçelerin makul görülmesi durumunda iyi hal indirimi uygulayabilir. Aksi halde hakimin kararı Yargıtay tarafından reddedilebilir.
Takdiri İndirim (iyi hal indirimi) Uygulanan Hallerde Verilecek Ceza
Türk Ceza Kanunu’nda “iyi hal indirimi” diye bir hüküm var. Maddeye göre, bir hükümlünün cezaevindeki tutum ve davranışı olumlu ise mahkeme cezada indirime gidebilir.
Türk Ceza Kanununun 51. maddesine göre:
- Mahkumun cezasını çekerken hal ve tavırları iyi ise ve mahkûmun iyileşmesi için cezasının infazının mahkemece belirlenen aralık dahilinde azaltılması gerekiyorsa, infaz yargılamasına mahkemece karar verilir.
- Bu hükme göre hükümlünün iyi halde bulunması halinde cezasında indirim yapılacaktır. Ancak bu indirim oranı her bir vakanın özel koşullarına bağlıdır. Yargıtay kararlarına göre de bu indirim oranları değişebilir.
- Örneğin bir hükümlünün cezaevi koşullarına alışması, kurallara uyması, eğitim ve rehabilitasyon programlarına katılması ve olumlu tutum sergilemesi durumunda mahkeme bu durumu düzelmiş sayacak ve cezada indirim yapılması ihtimali var.
- Ancak her olayın kendine özgü şartları olduğu ve ceza indiriminin bu şartlara göre yapılacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle, her durumda, davanızın özel koşullarını araştıran profesyonel bir avukatın veya hukuk danışmanının tavsiyesine başvurmanız önemlidir.
Takdiri İndirim Nedenleri (iyi hal indirimi) Uygulanması
Takdiri indirim, mahkemenin cezaya karar verirken dikkate aldığı unsurlardan biridir ve mahkeme, suçun niteliği, suçun durumu gibi kriterlere göre cezaya karar verme yetkisine sahiptir. Sanığın cezasının azaltılması veya arttırılması ve suçun işlenme şekli, İyi hal indirimi bu takdir indiriminin sebeplerinden biridir ve hükümlünün cezaevindeki tutum ve davranışlarının olumlu olması durumunda mahkeme tarafından uygulanır.
Mahkumların cezalarını çekerken kurallara uymaları ve disiplinli bir tavır sergilemeleri, iyi halden indirim alabilmeleri açısından önemlidir. Mahkumların cezaevi içindeki eğitim ve rehabilitasyon programlarına gönüllü katılımı, iyi davranış indirimi açısından olumlu bir faktördür.
Mahkemeler ayrıca bir mahkûmun cezaevi çalışma programına katılıp katılmadığını ve normal bir iş ahlakı sergileyip sergilemediğini olumlu bir şekilde değerlendirebilir. Mahkumlar diğer suçların çözülmesine yardımcı olduklarında veya suç faillerini ifşa ettiklerinde iyi davranışlar azaltılabilir.
Mahkumların cezaevinde olumlu değişiklikler göstermeleri, suç işleme şanslarını azaltacak adımlar atmaları ve iyi davranışlarının azaltılması için topluma faydalı bireyler olmaları önemlidir.
Takdiri İndirim Nedenleri İle İlgili Yargıtay Kararları
Yargıtay, davranış indirimi kararlarında birçok temel ilkeyi kabul etmiş ve bu ilkeleri farklı yargı mercilerinde benzer şekilde uygulamıştır. “5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 62. maddesinin ikinci fıkrasında keyfi indirimin sebepleri sıralandıktan sonra, keyfi indirimin sebepleri kanunda sayılanlarla sınırlı olmayıp tam tersine, suçlunun geçmişi, sosyal ilişkileri, suç sonrası ve yargılama sırasındaki davranışları, cezanın suçlunun geleceğine olası etkisidir.
Burada sıralanan nedenler münhasır değil, aslında Hakimi yönlendiren sebeplerdir. Sonuç olarak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 765 sayılı Türk Ceza Kanunu gibi, ihtiyari indirim olaylarında kısıtlayıcı bir sistem yerine, serbest bir değerlendirme sisteminin uygulanmasına izin verir.
Takdiri sistem kapsamında hakim, davada davalı lehine ihtiyari indirim uygulanmasına yönelik gerekçelerin bulunup bulunmadığına karar verme yetkisine sahiptir. Bunun nedeni, hukuki süreç boyunca maddi gerçekleri tespit etmeye ve adaleti sağlamaya çalışan hakimlerin, sanıkları kişisel olarak gözlemleme ve takdiri indirim gerekçelerinin bulunup bulunmadığını tespit etme konusunda en iyi konumda olmalarıdır.
Tüm kararlarda olduğu gibi, ihtiyari indirim uygulama kararının da gerekçeli olması gerekir. Ancak dosyanın içeriğinin yanı sıra hak, adalet ve ahlak kuralları çerçevesinde gösterilen gerekçelere uyulmasının da Yargıtay’ın denetimine tabi olacağı kuşkusuzdur.
Takdiri İndirim Oranı Kaçtır?
Takdiri indirim oranı bireysel koşullar ve faktörler dikkate alınarak belirlenir. Bu nedenle genel bir “standart” ihtiyari iskonto oranı sağlamak uygun değildir. Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesi iyi hal indiriminin uygulanmasına ilişkin temel esasları düzenlemekte, ancak bu indirim oranının belirlenmesine ilişkin formül veya kesin katsayıyı belirtmez.
Mahkeme, her davanın kendine özgü koşullarını değerlendirir ve bu koşullara dayalı olarak ihtiyari tedbirin miktarını belirler. Özetle ihtiyari iskonto oranı, mahkemenin dava dosyasının incelenmesine dayanarak belirlediği bir değerdir.
Bu ceza, hükümlünün içinde bulunduğu koşullar, suçun niteliği, işlenme şekli, mahkemedeki tavrı gibi faktörlere bağlı olarak değişebilmektedir. Bu nedenle her davanın kendine özgü koşulları dikkate alınarak mahkeme kararıyla belirlenecektir. Belirli bir davaya veya suç türüne ilişkin ihtiyari haklar hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, o alanda uzmanlaşmış bir avukata veya hukuk danışmanına danışmak en iyisidir.
Sonuç
Türk Ceza Kanunu’nun 62. maddesinde “iyi hal indirimi” öngörülüyor. Maddeye göre, bir hükümlünün cezaevindeki tutum ve davranışı olumlu ise mahkeme cezada indirime gidebilir. Tutuklunun cezaevi koşullarına uyum sağlaması, kurallara uyması ve olumlu tutum sergilemesi halinde iyi hal indirimi uygulanıyor. Sizde takdiri indirim hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak istiyorsanız sinaneroglu.av.tr ile irtibata geçerek sorularınıza cevap bulabilirsiniz.
