Müşteki Nedir?

8 Aralık 2022

0 3.599 3 dakika okuma süresi

Kanunda düzenlenmiş suçlar kapsamında soruşturma ve kovuşturma yapılmış olan suçlardan zarar gören ve mağdur olan kişiye verilen isimdir. Diğer bir tanımıyla suç oluşturan eylemlerden dolayı mağduriyet yaşamış olan kişidir. Yani şikayetçi olarak da tanımlanır. Müşteki kanunda belirtilen sürelerde şikayetçi olmaları gerekir. Eğer belirtilen sürelerde şikayet beyanında bulunulmazsa zaman aşımı devreye girer.

Müşteki sadece özel kişilere tanınan bir hak değildir. Müşteki hakkı, tüzel kişilerin de kullanabileceği bir haktır. Müşteki hakkı bizzat kişiye sıkı sıkıya bağlıdır. Yani o kişinin kendisine verilen bir haktır. Bu hak devredilemez. Bu hakkın kullanılması nedeniyle bu hakkın mirasçılar, murisin şikayet hakkına sahip olamazlar. Burada önemli bir noktanın belirtilmesi gerekir.

Eğer müşteki bu hakkını kullanmış ve daha sonra vefat etmişse surum biraz daha farklı hale gelir. Bu durumda bu hak için bir kovuşturma devam ediyorsa mirasçılardan bahsedilebilir. Böyle bir durumda müştekinin mirasçıları mevcut kovuşturma aşamasına müdahil yani katılan sıfatıyla katılabilirler.

Müştekiye karşı bir suç işlenmiş olabileceği gibi birden fazla suçun işlenmesi de mümkün. Bu durumda müşteki şikayet hakkını kullanırken suçun işlenmesinde rolü olan ve rolü olduğu düşünülen bütün şahıslar hakkında şikayetçi olunmuş olur. Yani burada müştekinin şikayet hakkının konusu suç vasfı taşımakta olan eylemdir. Önemli olan eylemin kendisidir. Dolayısıyla eylemi gerçekleştiren herkes şikayet edilmiş olur.

İçindekiler

Müşteki Ne Demek?

Müşteki kelime anlamı olarak şikayetçi demektir. Zarar görmüş ve mağdur edilmiş insanlara tanınan bir haktır. Bahsi geçen bu hak, kanun tarafından hem özel hem de tüzel kişilere tanınmıştır. Kanun hükümlerinde, müşteki sıfatı için bir tanıma yer verilmemiştir. Müşteki yaşadığı mağduriyetten dolayı Cumhuriyet Savcılığına ya da ilgili kurumlara başvuran ve şikayet hakkını kullanan kişidir.

Soruşturma gerçekleştirildikten sonra kovuşturma aşaması başlar. Kovuşturma aşamasında mahkeme müştekiye davaya müdahil olma yani davaya katılma talebinin olup olmadığını sorar. Bunun üzerine müşteki, davaya katılma talebinin olduğunu beyan ederse müşteki bu noktada müdahil yani katılan sıfatını almış olur.

Müşteki Sanık Ne Demek?

Müşteki sanık; soruşturma kapsamında hem suçtan zarar görüp mağdur olan şikayet hakkını kullanan hem de suç isnadı altında olan kişi anlamına gelir. Müşteki sanık, diğer bir tanımla; kovuşturmada bir dosyada katılma talebinin bulunmaması nedeniyle katılan yani müdahil sıfatı olmayan kişiye verilen bir isimdir. Şahsın davaya katılma talebinde bulunması halinde şahıs, katılan yani müdahil sanık sıfatı alır.

Müştekinin Diğer Sıfatları Nelerdir?

Şikayette bulunmamış ya da şikayetinden vazgeçmiş olan müşteki davaya katılma talebinde bulunmazsa hem suç teşkil eden eylemden hem de suç istinadı altında ise müşteki sanık sıfatı adını alır. Bu durumda müştekinin davaya katılma talebi mevcutsa katılan sanık ya da müdahil sanık sıfatını alır.

Müşteki ile Davacı Arasında Ne Fark Var?

Müşteki ile davacı arasında fark vardır. Müşteki, yani şikayetçi bir suç dolayısıyla zarar görmüş ve mağdur olmuş bu sebeple Cumhuriyet Savcılığına başvurup şikayet hakkını kullanmış kişidir.

Davacı ise bu tanımdan daha geniş bir kapsama sahiptir. Bir hakkının ihlal edildiğini iddia eden ve bu hak ihlali nedeniyle uğradığı zararı talep eden ve bu hakkın iade edilmesini isteyen taraf olarak tanımlanır. Müşteki şikayet hakkını kullanır. Davacı ise uğramış olduğu zararı ve bu zararın karşılığını talep eder.

Müşteki Şikâyet Süresi Ne Kadar?

Müştekiler için kanunda belirtilen bir süre vardır. Türk Ceza Kanunu madde 72 hükmü gereğince üç tür zaman aşımı düzenlenmiştir.

Dava Zamanaşımı
Ceza Zamanaşımı
Müsadere Zamanaşımı

Zamanaşımına dair bilgiler oldukça önemlidir. Zira müşteki belirtilen süreler içinde şikayet hakkını kullanmalıdır.

Müşteki Şikâyet Hakkını Nasıl Kullanabilir?

Müşteki polis, jandarma ya da savcılığa beyanda bulunarak şikayet hakkını kullanır. Şikayet edilecek idari makamlara beyanda bulunulabilir. Cumhuriyet Başsavcılığı, Valilik ve Kaymakamlıklara şikayette bulunulabilir. Yurt dışında işlenmiş olan ülkede takibi gereken suçlar için Türkiye’nin elçilik ve konsolosluklarına şikayette bulunulabilir.

Müştekinin Hakları Nelerdir?

Müşteki hakları davanın evrelerine göre belirlenmiştir.

Soruşturma evresinde;

Delillerin toplanmasını isteme
Gizlilik ve amacın bozulmaması şartıyla Cumhuriyet savcısından belge örneği isteme
Vekil bulunmaması halinde cinsel saldırı suçuyla alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda barodan kendisine avukat talep etme
153 üncü maddeye uygun olmak kaydıyla vekil aracılığıyla belge ve el konulup korumaya alınan eşyaları inceletme
Yazılı usule göre itiraz hakkını kullanma.

Kovuşturma evresinde;

Duruşmadan haberdar edilme, Kamu davasına katılma, Tutanak ve belgelerden örnek isteme, tanıkların davetini isteme. Avukat isteme, Sonuçlanan kararlara karşı kanun yolunu kullanma.

Soruşturma Aşamasında;