İkamet İzni Nasıl Alınır?

20 Mayıs 2024

0 10 4 dakika okuma süresi

Türkiye’de vize veya vize muafiyeti mevcut ise muafiyet süresinden daha uzun bir dönem bulunmak isteyenler yabancı ikamet izni almak zorundadır. İkamet izni başvurusu, e-İkamet sistemi üzerinden online olarak gerçekleştirilir. e-İkamet sistemi üzerinden gerçekleştirilen başvuru adımının tamamlanmasının ardından, başvuran kişiye bir randevu tarihi verilir.

Bu randevu tarihinde ikamet başvurusunda bulunan yabancı, ikamet türüne göre gerekli belgeleri hazır ederek başvuru yaptığı şehrin, İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nde hazır bulunarak işlemlerini tamamlamak zorundadır. Başvurunun tamamlandığı tarihten itibaren 90 günlük süre içerisinde başvuru sonucu ilgili makam tarafından başvuran kişiye bildirilir.

İçindekiler

İkamet İzni Nedir?

İkamet izni, bir kişinin vatandaşı olmadığı ülkede belirli amaçlar doğrultusunda yaşamak için başvurduğu süreli izin şeklidir. Türkiye’de yaşamak isteyen yabancılar, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda belirlenen şartları karşılamaları halinde ikamet izni başvuru yolu ile burada kalma hakkı elde edebilir. Uluslararası anlaşmalar vasıtası ile bazı ülkeler, karşılıklı veya tek taraflı olarak farklı ülkelerin vatandaşlarına oturum hakkı için ikamet izni alma şartını ortadan kaldırabilmektedir.

Schengen bölgesine dahil olan ülkeler arasındaki durum, buna örnek gösterilebilir. 2024 yılı itibariyle 27 ülkenin dahil olduğu Schengen Anlaşması’na taraf ülkeler arasında bilindik sınır kontrolleri uygulanmamaktadır. Türkiye ile bazı ülkeler arasında da bu yönde vize ve kısa dönem ikamet izni muafiyeti anlaşmaları mevcuttur. Örneğin Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşamak isteyen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olan yabancılar, 5 yıllık süreye kadar ikamet izni almaya doğrudan hak kazanır.

İkamet İzni Çeşitleri Nelerdir?

Türkiye’de yaşamak amacı ile ikamet iznine başvuracak yabancıların öncelikle hangi türde bir ikamet iznine ihtiyaç duyduklarını belirlemeleri gerekir. İkamet izni çeşitleri, kısa dönem ve uzun dönem ikamet izinleri olarak iki ana başlık altında incelenir.

Kısa dönem ikamet izinleri, her seferinde en fazla 2 yıllık süre ile alınabilen ve alınma şartlarının devam etmesi hâlinde tekrar uzatılabilen bir seçenektir. Buna göre kısa dönem ikamet izni türleri şu şekilde düzenlenmiştir:

Eğitim Amaçlı Oturum İzni: Öğrenci değişim programları ile Türkiye’de öğrenim görecek yabancılar, hizmet içi eğitim programlarına katılan yabancılar, kamu kurumları vasıtası ile Türkiye’de eğitim görmeye hak kazanan yabancılar ve Türkiye’de yer alan üniversitelerde eğitim görecek yabancıların başvurabileceği ikamet türüne öğrenci ikamet izni adı verilir.

Türkiye’de Taşınmazı Olan Yabancıların Oturum İzni: Türkiye’de taşınmaz sahibi olan ve bu taşınmazı ikamet süresince kullanacak yabancıların başvurabileceği ikamet iznidir.

Aile Oturum İzni: Türk vatandaşlarının veya ikamet izni sahibi yabancıların eşleri ve çocuklarının başvurabilecekleri ikamet izni türüne aile ikamet izni denir. Kişinin, eşine ve 18 yaşından küçük çocuklarına tanınan bu hak en fazla 3 yıl süre ile düzenlenebilir; başvuru hâlinde yenilenebilir. Bu kapsamda Türk vatandaşı bir kişi ile evlenen yabancılar da evlilik ikamet izni olarak başvuruda bulunabilir.

Ticari Amaçlı Oturum İzni: Türkiye’de ticaret yapma veya iş kurma amacı ile bulunmak isteyen yabancılar, gerekli davet mektubunu ve belgeleri sunarak ikamet izni alabilir.

Bilimsel Araştırma Amaçlı Oturum İzni: Türkiye’de bilimsel bir araştırma yapmak adına yaşamak isteyen yabancılar, araştırmanın izne bağlı olması durumunda ilgili kurumlara başvuruda bulunarak; bunun gerekmemesi halinde ise araştırma hakkında detaylı bilgi vermek suretiyle ikamet iznine başvurabilmektedir.

Turistik Oturum İzni: Turist olarak Türkiye’de bir süre yaşamak isteyen yabancıların başvurması gereken ikamet türüdür. Sıklık başvurulan turistik ikamet izni, seyahat planı ve oturumun amacı gibi sebeplerin belirtilmesi sonucunda alınabilir.

Sağlık Turizmi Oturum İzni: Yaşamakta olduğu bir sağlık probleminin tedavisi için Türkiye’de belli süre boyunca yaşamak isteyen yabancılar için düzenlenmiştir. Bu noktada yabancı kişinin hastalığının, kamu sağlığını tehlikeye atacak türden olmaması gerekir.

Türkçe Dil Kurslarına Katılma Amaçlı Oturum İzni: Türkiye’de bir süre yaşamak ve Türkçe öğrenmek isteyen yabancıların başvurması gereken ikamet izni türüdür.

Türkiye’deki Üniversitelerden Mezun Yabancıların Oturum İzni: Türk üniversitelerinde eğitim görerek mezun olan yabancılar, mezuniyet tarihlerinden itibaren 6 aylık süre içerisinde ikamet izni başvurusunda bulunarak burada yaşamaya hak kazanabilir.

KKTC Vatandaşı Olan Yabancılar: KKTC vatandaşları, Türkiye’de ikamet iznine doğrudan başvurarak 5’eryıl süre ile kısa dönem ikamet izni alabilir.

Yatırım Sebebi ile Oturum İzni: Belirlenen alanlarda ve asgari miktarda Türkiye’de yatırım yapacak olan yabancılar; eşleri ve çocuklarıyla beraber ikamet izni başvurusunda bulunabilir.

İnsani Sebeple Alınan Oturum İzni: Yaşam koşullarından dolayı hayatını sağlıklı şekilde idame ettiremeyen kimseler tarafından insani ikamet izni nedir sorusu sıkça sorulur. Diğer ikamet izni çeşitlerinden farklı olarak insanı ikamet izninde aranan şart, başvuran yabancının ikamet izni almakta yüksek insani çıkarının bulunmasıdır.

Bu koşuldaki yabancılar insani ikamet izni başvurusunda bulunarak Türkiye’de, Göç İdaresi tarafından belirlenecek süre kadar yaşayabilir. Bu süreler, yabancı kişinin koşullarında değişme olmaması hâlinde başvuru üzerine uzatılabilir.

İnsan Ticaretinden Mağdur Olan Kimselere Verilen Oturum İzni: Valilikler tarafından 30 günlük süreyle verilebilir. Mağdur yabancının şartlarına göre 6 aylık süreyle uzatılsa da toplamda 3 yılı geçemez.

Uzun dönem ikamet izinleri ise süresiz olarak düzenlenir ve hak sahibi yabancının, belirlenen şartları kaybetmesi hâlinde ortadan kalkar. Buna göre uzun dönem ikamet izni almak için şu şartları sağlamak gerekir:

Türkiye’de kesintisiz olarak en az 8 yıl ve daha fazla süreli olarak ikamet izni sahibi olarak yaşamak,

Son üç yılda sosyal yardım almamış olmak,

Yeterli ve düzenli gelire sahip olmak,

Kamu düzenine ve toplum sağlığına aykırı bir durum teşkil etmemek,

İkamet İznini Kimler Alabilir?

İkamet iznini, başvuru türüne göre gerekli şartları taşıyan ve ikamet hakkı kazanması Göç İdaresi tarafından uygun görülen her yabancı alabilir. Oturum izni almak isteyen kişiler, öncelikle Türkiye’ye yasal yollarla giriş yapmış olmak zorundadır.

Kamu düzeni açısından tehlikeli görülen kişilere, toplum sağlığını tehdit eden hastalıklardan birine sahip olanlara, Türkiye’de yaşayacak yeterli maddi imkânı veya donanımı olmayanlara, pasaport ve sağlık sigortası gibi genel şartları karşılayamayanlara, Türkiye’ye giriş yasağı olanlara veya sabıka kaydı gibi belgelerinde yapılan incelemeler sonucunda oturum izni almasında yarar görülmeyenlere ikamet izni verilmez.

İkamet İzni Şartları Nelerdir?

İkamet izni başvurularında, seçilen türe göre ek evrak istenebilmekte olup her başvuru için yabancı kişi tarafından bir takım ortak evrakların hazırlanması ve genel şartların taşınması gerekir. Türkiye’de yaşamak isteyen yabancıların 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda belirtilen ve yukarıda açıklanan koşulları karşılamaları zorunludur. Başvuru esnasında ise şu belgeler istenir:

Başvuru formu

Pasaport veya muadil belge fotokopisi

Biyometrik fotoğraf (4 adet)

Gelir beyanı

Harç ve vergilerin ödendiğine ilişkin makbuzlar

Sağlık sigortası

İkamet süresince kalınacak yere ilişkin belge

Adres kayıt sisteminde kayıtlı olduğunu gösteren belge