Gaiplik Kararı Nedir?
Gaiplik kararı nedir? İnsanların yaşamları içerisinde duydukları bir kavramdır. Hukuki bir anlama sahip olan gaiplik kararına ilişkin detayların öğrenilmesi bu durum yaşandığında insanların hangi yolları izleyeceklerini bilmelerine yardımcı olur.
Gaip nerede olduğu bilinmeyen kişiler için kullanılan kavramdır. Gaiplik kararı ise bir kişinin gaip statüsüne ulaşmasının mahkeme yoluyla sağlanmasını ifade eder. Bu karar ile kişinin öldüğü ya da kişiliğinin son bulduğu kabul edilmiş olur. Gerçek kişiler adına alınabilen bu kararın alınması kişi adına gaiplik başvurusu yapılması ile mümkün olur.
İçindekiler
Gaiplik Kararı Hangi Hallerde Alınabilir?
Gaiplik kararı nasıl alınır? Sorusuna cevap vermek için Türk Medeni Kanunu’na bakmak gerekir. Gaiplikle ilgili tüm hususlar kanunda bulunan 32.madde ve 33.madde de belirtilmiştir.
Kanun maddelerinin detayları şöyledir;
- Haber alınamama durumu: Kişiden ailesi ve yakınlarının uzun süredir herhangi bir haber alamaması durumunu ifade eder. Örneğin yurt dışına giden bir kişi ile haberleşmek mümkün iken iletişimin birden kesilmesi ve bir daha uzun süreyle haber alınamaması kararın verilebilmesi için gerekli şartı oluşturur. Ancak bir kişi kendi rızası ile yakınları ile iletişime geçmiyorsa gaiplik başvurusunda bulunulması mümkün değildir.
- Ölüm tehlikesiyle kaybolma: Kişinin ölüm tehlikesi yaşatan durumlarla karşılaşıp kaybolması gaiplik kararı alınmasını sağlar. Ölüm tehlikesinin bulunmasına ek olarak olay üzerinden uzun süre geçmiş olması ve kişiye dair herhangi bir iz bulunamamış olması gerekir. Ölüm tehlikesiyle kaybolmaya bağlı kararın alınmasını sağlayacak durumları şöyle sıralamak mümkündür; Uçak kazası geçirerek kaybolma, yüzerken suda kaybolma, gemi batması nedeniyle kaybolma, yangın sırasında kaybolma ve depremde kaybolma durumlarıdır.
Her iki durumda da gaiplik kararının verilmesi için başvuru hakkı bulunan kişilerce mahkemeye başvurmaları gerekir. Karar verme yetkisi ise yapılan incelemeler neticesinde hakimin inisiyatifindedir.
Gaiplik Süresi Ne Kadardır?
Gaiplik kararı kaç yıl? Kendisinden haber alınamayan bir yakını bulunanlar ile ölüm tehlikesini yaşayarak kaybolan yakını bulunan kişiler tarafından merak edilen bir konudur. Bu konunun açıklığa kavuşması Türk Medeni Kanunu’nun incelenmesi sayesinde mümkün olur.
Kişiden herhangi bir şekilde haber alınamadığı durumlarda gaiplik kararı süresi minimum 5 yıldır. Haber alamama durumu üzerinden bu kadar süre geçmişse gaipliğin onaylanması için mahkemeye başvuru yapılır. Sürenin hesaplanabilmesi içinse kişiden bizzat görüşülerek haber alınması veya kişi adına kurumlar aracılığıyla haber alınması durumları dikkate alınır.
Bir kişi ölüm tehlikesinin bulunduğu bir olay sonucunda kaybolmuşsa gaiplik kararı için minimum 1 yıl sürenin geçmiş olması gerekir. Bu süre tamamlandığında kararın alınması için gerekli başvuru yapılır. Yakınları kişinin öldüğünü düşünmeyerek veya ümit taşıyarak bu sürenin daha uzun olmasını da isteyerek uzun süre sonunda da başvuruda bulunabilirler.
Gaiplik Kararını Hangi Mahkeme Verir?
Kişinin öldüğü düşünülerek gaiplik kararının verilmesini sağlamak mahkeme yoluyla mümkündür. Mahkeme olmaksızın kararın alınması veya uygulanması mümkün değildir. Ayrıca yetkili mahkemenin bir kişi için kendi inisiyatifiyle gaiplik kararı verme durumu yoktur.
Kişinin gaip olduğunun ilan edilebilmesi için şartların taşınması ve kişiye bağlı olan yakınlarının mahkemeye bizzat başvuruda bulunmaları şarttır. Başvuru imkanı verilen kişiler ise şunlardır; eş, yasal mirasçılar, vasiyetnamede alacaklı gözükenler, mal alacaklıları, gaiplik kazanılması durumuyla mirasçı olanlar ve vasiyetin yerine getirilmesiyle sorumlu olan yetkili kişilerdir.
Kişilerden birinin başvuru yapmasıyla mahkeme görülür ve hakim tarafından gaipliğin şartlarının taşınmasıyla birlikte gaiplik kararı verilir. Bu karardan sonra hak sahipleri haklarına alma imkanına sahip olurlar.
Gaiplik Kararı Görevli Mahkeme ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Kişilerin gaip olduğunu düşünen yakınlarının gaiplik kararı kim verir diyerek görevli ve yetkili mahkeme arayışına girmeleri mümkündür. Kanunda mahkeme net şekilde belirtilmemiştir ancak yıllardır bu davalar Sulh Hukuk Mahkemesi’nde görülür. Mahkemeye hak sahibi olan kişiler başvuru yapar ve mahkemenin karar vermesini beklerler.
Gaiplik davasının görüleceği Sulh Hukuk Mahkemesi kişinin yerleşim yerindeki mahkemedir. Kişi Türkiye’de yaşamamışsa yakınlarının kayıtlı olduğu yer veya kendilerinin nüfus kayıtlarının bulunduğu yerdeki mahkemelerin davayı görmesi gerekir.
Ancak Türkiye’de tüm durumlara rağmen yer kaydı bulunmuyorsa ülkenin büyük şehirlerinde gaiplik kararı mahkemesinin yapılması uygun görülmüştür. Bu büyükşehirler ise Ankara, İzmir ve İstanbul şehirleridir.
Gaiplik Kararı İlan Süresi Ne Kadardır?
Kişiden haber alınamadığı durumlarda mahkemeye yapılan başvurunun hemen karara ulaşması mümkün değildir. Karar aşamasından önce yetkili olan mahkeme gaip duruma düşecek kişi adına ilan yayınlar.
İlanının yayınlandığı yerler ulusal gazete, yerel gazete ve resmi gazetedir. Bu ilanlar sayesinde kendisinden haber alınamayan kişinin ortaya çıkması ve kişilik hakkını kaybetmemesi sağlanmaya çalışır.
İlk ilan verme işleminden sonra kişiden geri dönüş alınmamışsa minimum 6 ay beklenir ve ikinci ilan verilir. İkinci ilan sonrasında da haber gelmezse gaiplik kararı alınır. Mahkemenin gerekli gördüğü durumlarda ilan sayısını artırması mümkündür.
İlan sürelerine bakılacak olursa haber alınamayan kişiden son haber alma süresini takip eden 5,5 yıllık süre sonunda karar ilan edilir ve kişilik sonlanır. Ölüm tehlikesiyle karşılaşıldığı durumlarda ise 1,5 yıllık sürenin sonunda karar verilir ve kişilik sonlanır.
Hakkında gaiplik kararı alınmış kişi ortaya çıkarsa karar geçerliliğini yitirir ve kişilik devam eder. Kayıp olan kişinin naaşına ulaşılır ve öldüğüne karar verilirse de karar geçerliliğini yitirir.
Gaiplik Kararı Miras Hukuku Yönünden Sonuçları Nelerdir?
Kişi hakkında gaiplik kararının verilmiş olması miras hukukunda 3 farklı sonucun ortaya çıkmasına neden olur. Miras hukukunu ilgilendiren 3 farklı sonuç gaibin miras bırakması, gaibin mirasçı olması ve her ikisine birden sahip olmasıdır.
- Miras bırakması: Gaiplik kesinleştiği takdirde gaibe ait miras kanunda mirasçısı olarak belirtilmiş kişilere geçer. Ancak bunun yaşanması için mirasçı durumunda olan kişilerden güvence talep edilir. Bu güvence gaiplik kararının verildiği kişinin ortaya çıkması durumunda hak kaybını önlemek içindir.
- Mirasçılar gaip kişi ortaya çıkarsa mirası geri iade edeceklerini güvence olarak sunarlar. Güvencenin geçerlilik süresi ise uzun süreli haber alamama durumunda 15 yıl ve ölüm tehlikesi durumunda 5 yıldır.
- Mirasçı olması: Haber alınamayan kişinin mirasçı olması mümkündür. Bu durumda miras payının resmen yönetilmesi sağlanır. Yönetme süresi 10 yılı geçtiğinde kişi ortaya çıkmamışsa mirasın alınması için hazinenin mahkeme başvurusunda bulunması gerekir. Mahkeme sonucuna göre gaibin mirası devlete kalır ve değerlendirilir. Mirasın yönetilmeye başlanmasından itibaren 10 yıllık süre tamamlanmamış ancak mirasçı hukuken 100 yaşını aşmışsa hazinenin yine mahkeme başvurusunda bulunması mümkündür.
- İki durumun yaşanması: Kişinin iki durumu aynı anda yaşadığı olaylarda gaip kişinin mirasçılarının gaiplik kararına gerek kalmadan mirastan paylarını almaları mümkün olur.
Ölüm Karinesi ve Gaiplik Farkları Nelerdir?
Gaiplik ve ölüm karinesi insanlar tarafından aynı görülen iki kavramdır. Ancak bu iki kavramın birbirinden farklı durumları vardır.
Gaiplik kararı verilmesi için belirlenen sürenin geçmiş olması gerekirken ölüm karinesinde süre aranmaz. Ölüm karinesinin alınmasıyla kişinin evliliğinin düşmesi mümkünken gaiplikte eşin talebine bağlı olarak evlilik düşer.
Gaipliğin kesinleşmesi için mahkeme kararı gerekliyken ölüm karinesinin amirler tarafından hazırlanması mümkündür. Gaip durumundaki kişinin mirasçı olması durumunda payı güvence şartıyla dağıtılırken ölüm karinesinde kişi yokmuşçasına paylaşım yapılır.
Sonuç
Gaiplik kararı bir kişinin gaip olarak kabul edilmesini sağlayan hukuki bir karardır. Kişi kaza, deprem veya doğal afetler gibi ölüm tehlikesine sahip olaylar sonucunda kaybolduysa kararın alınması mümkündür. Aynı şekilde kişiden bilinmeyen nedenlerden dolayı haber alınmaması durumlarında da gaip olduğunun anlaşılması mümkündür. Ancak bu iki durumda da süre şartının sağlanması gerekir.
Gaiplik kararını insanlar istemeseler de yakınları için aldırmak isterler. Çünkü bu kararın alınması hukuki kazanımların elde edilmesine yardımcı olur. Ayrıca kayıp kişiden ümidi kesme konusunda da etkilidir. Ancak gaiplik kararının nasıl alınacağı, şartları ve hukuki sonuçları kapsamlı bir konudur.
Bu konuda en güvenilir ve doğru bilgi sinaneroglu.av.tr hizmetleriyle alınır. Karar için mahkeme aşamaları ve karar sonrası izlenecek yollar uzman bilgileriyle aşılır. Bu da hem gaip kişinin hem de yakınlarının haklarının korunmasına yardımcı olur.
Gaiplik konusunda soru işaretlerinden kurtulamadınız ve uzman desteğine ihtiyaç duyuyorsanız sinaneroglu.av.tr gaiplik kararı hizmetini talep etmelisiniz. Böylelikle mirasçı olarak haklarınızı alabilir, evliliğinizi sonlandırabilir veya kayıp kişinin kişiliğinin sonlanmasını sağlayabilirsiniz.
