Çifte Vatandaşlık Nedir?

Çifte vatandaşlık nedir? Çifte vatandaşlık, bir kimsenin aynı anda birden çok ülkenin vatandaşlık hakkını kazanmasıdır. Çifte vatandaşlık çoğunlukla insanların kendi ülkesinin vatandaşıyken, bir başka ülkenin vatandaşı olma hakkını kazanmasıyla gerçekleşir. Çifte vatandaşlığın öteki ismi ise çoklu vatandaşlıktır. Çifte vatandaşlık ekseriyetle bireyin üst soyunun bir başka ülkeden göç etmesi nedeniyle kazanılır.

Kimi ülkeler ise, üst soyun kendi vatandaşları olmasını çifte vatandaşlığın hak edilmesi için kâfi görmüyor ve ek koşulların yerine getirilmesini talep ediyorlar. Bunun sebebiyse, çifte vatandaşlığın önüne geçmek olarak görülüyor. Türkiye’de de çifte vatandaşlığın hangi koşullarla kazanılacağına ilişkin yasalar bulunuyor.

Çifte vatandaşlık için müracaat edilmeden evvel yalnızca öteki ülkenin değil, kişinin kendi ülkesinin yasalarını da iyi bilmesi gerekir. Zira vatandaşlık hakkı, iki ülkenin de müracaatı kabul etmesi halinde gerçekleşebiliyor.

Çifte Vatandaşlık Ne İşe Yarar?

Çifte vatandaşlığın, bu hakkı elde edenlere sağlamakta olduğu birtakım avantajlar vardır. Bu avantajlardan birincisi iki pasaporta sahip olunmasıdır ve böylelikle vatandaşı olunan iki ülke arasında daha basit ve vize almaksızın yolculuk yapılabilir. İki pasaporta sahip olmak, pasaportların kıymeti açısından da mühimdir.

Mesela Asya ülkelerinin pasaportuyla pek çok ülkeye geliş gidişlerde problem yaşanabilirken, Avrupa Birliği pasaportuyla ilkin Avrupa Birliği ülkeleri olmak şartıyla, pek çok ülke rahatça ziyaret edilebilir.

Çifte vatandaşlığın bir başka artısıysa, vatandaşı olunan iki ülkede de mülk sahibi olunabilmesidir. Bu da mali bakımdan mühim bir katkı sağlar. Çifte vatandaşlık hakkı elde eden bireyler iki ülkenin de kültürüyle kaynaşırlar, bu da bilhassa kültürel gelişim için mühim rol oynar.

Çifte vatandaşlığın başkaca artıları ise; iki ülkede de oy kullanma, sosyal hizmetlerinden ve eğitim olanaklarından yaralanma olarak sayılabilir. Çifte vatandaşlığın artılarından en mühimi, bireyin kendisi için en avantajlı olan fırsatları seçebilme olanağıdır. Çifte vatandaşlığa hak kazanan kimse kendi ülkesinde uygun iş bulamazken, öteki ülkede daha da uygun şartlarda iş bulabilir.

Çifte Vatandaşlık Hakkı Nasıl Kazanılır?

Çifte vatandaşlığın elde edilmesi için üç esas koşul bulunuyor.

Bunlar;

• Başka bir ülkenin vatandaşı olmak için hak kazanılmış olması; bu en mühim koşuldur, bu koşul yerine getirilmeden öteki koşulların yerine getirilip getirilmediğine bakılmaz.
• Çifte vatandaşlığın, her iki ülke tarafından da onaylanıyor olması.
• Çifte vatandaşlığın kazanıldığına ilişkin bilgilendirme yapılması gibi koşullardır.

Çifte vatandaşlık hakkını kazanmak adına bireylerin şahsen müracaat etmeleri gerekir. Bu müracaat hukuk büroları aracılığıyla yapılabilir. Her iki halde de müracaatların her iki ülkenin dışişleri bakanlığı, içişleri bakanlığı, konsoloslukları veyahut adalet bakanlıklarına edilmesi gerekir. Müracaatların noter tasdikli ve müracaat edilecek ülkenin dilinde çevrilmiş olarak yapılması lazımdır.

Çifte vatandaşlık için müracaat ederken, gereken evrak ve belgeler de teslim edilmelidir. Bu evrak ve belgeler ise, ülkelerin kanunlarına ve çifte vatandaşlığı kazanma biçimine göre farklılık arz eder.

Mevzubahis belgeler ve evraklarla müracaat dilekçesinin gözden geçirilmesi için, pek çok ülke komisyon kurar ve bu komisyonun raporu doğrultusunda karara varılır. Her iki ülkenin müracaatı tasdik etmesi neticesinde, çifte vatandaşlık elde edilmiş olur.

Çifte Vatandaşlık Çeşitleri Nelerdir?

Çifte vatandaşlığın yaygın olarak kullanılan dört türü bulunuyor.

Bunlar şöyle sıralanabilir;

• Düzenli çifte vatandaşlık: Serbest iki devlete senkronik vatandaş olma durumudur. Toprak bağını prensip olarak kabul eden ülkenin vatandaşlarının aynı soydan gelen çocukları, çifte vatandaşlık hakkı kazanırlar.
• Göreceli çifte vatandaşlık: Birden çok serbest devlet, aynı toprak parçası üstünde hak iddiasında bulunuyorsa, bu toprak parçasında oturan kişilerin çifte vatandaşlık hakkı kazanması durumudur.
• Örtülü çifte vatandaşlık: Kimi ülkelerin, başka ülkenin vatandaşı olan kişilere din veya ırk gibi ortak bağlardan ötürü vatandaşlık hakkı verme durumudur.
• Düzensiz çifte vatandaşlık: Bir ülkenin vatandaşıyken bazı özel durumlarda diğer bir ülkenin belirli bir zaman için vatandaşlık hakkının kazanılması durumudur (sömürge ya da koloni gibi). Bu hak kimi durumlarda bir kontrat karşılığında da verilebilir.

Çifte vatandaşlığın bu dört türü de şu an hâlâ uygulanmaktadır. En yaygın olan türüyse, düzenli çifte vatandaşlıktır.

Çifte Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Hükmünün İptali Davası

Çifte vatandaşlık şartlarına sahip kişiler, iki ülkenin ilgili kuruluşlarına lazım olan evrakları ilave ederek yazılı olarak müracaat ederler. İlgili kuruluşlar, müracaatı gözden geçirdikten sonra, pozitif ya da negatif yönde bir karar verirler. Negatif yönde verilen hükümler, meşru bakımdan bir problem bulunmuyorsa umumiyetle politik olur.

Başvurularında eksiklik olmadığını ve kararın hukuka aykırı olduğunu düşünenler, kararın kendilerine tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içinde, çifte vatandaşlık başvurusunun reddi hükmünün iptal davasını açabilirler. Söz konusu dava, başvuruyu reddeden ülkenin idare mahkemelerinde açılmalıdır.

Bu davanın açılması ve takibinin yapılması son derece zahmet istemekle kalmaz, o ülkenin yasalarının iyi bilinmesini de gerektirir. Ayriyeten bu davaların neticelenmesi de genelde epey uzun sürer. Bundan ötürü, bu davaların muhakkak ilgili ülkenin yasalarını iyi bilen ve daha evvelden bu hususta dava açmış olan hukuk bürosuyla anlaşılması gerekir.

İyi bir hukuk bürosu gerek ülkenin dilini iyi bilen gerekse de yasalarına hâkim olan avukatlara sahiptir. Ayriyeten o ülkedeki hukuk büroları ile irtibatları da bulunabilir. Bunlar da davanın daha kısa sürede ve pozitif neticelenmesine katkıda bulunur.